Lạm phát vừa được đẩy lùi, nguy cơ suy giảm đã lộ diện. Trong bối cảnh khó khăn bao trùm lên mọi lĩnh vực của nửn kinh tế, Việt Nam vẫn đạt mức tăng trưởng đáng khích lệ 6,23%, hút vốn đầu tư nước ngoà i lập kỷ lục mới.
Dưới đây là những nét nổi bật trong bức tranh kinh tế năm qua, theo đánh giá của VnExpress.net.
1. Xăng dầu đắt chưa từng thấy
Ngà y 21/7, giá xăng được điửu chỉnh từ 14.500 lên 19.000 đồng. Ảnh: Hoà ng Hà . |
Mức tăng giá kỷ lục 30% trên được giải thích là việc phải là m nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và chia sẻ gánh nặng với Nhà nước do giá dầu thế giới leo lên đỉnh 147 USD mỗi thùng và thuế nhập khẩu bằng 0%.
Tuy nhiên khi giá dầu thế giới xuống mạnh và nhanh, xăng trong nước lại hạ từ từ nhử giọt. Sau 10 lần giảm giá, cuối cùng xăng vử mức 11.000 đồng một lít, song nhiửu mặt hà ng tiêu dùng vẫn không chịu giảm.
2. Kiểm soát lạm phát thà nh công
Diễn biến chỉ số giá tiêu dùng trong năm. Nguồn dữ liệu: Tổng cục Thống kê |
Lạm phát lên đến đỉnh điểm và o cuối tháng 7, sau cơn sốt gạo cục bộ và cú sốc tăng giá xăng. Dự báo chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của cả năm là 20%, song thực tế từ giữa năm trở đi, liên tục ở mức trên 25% so với cùng kử³ và chạm đỉnh 28,32% và o tháng 8.
Kiửm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô trở thà nh mục tiêu ưu tiên hà ng đầu. Giải pháp cắt giảm thuế nhập khẩu các mặt hà ng thiết yếu, tạo sức ép hạ giá tiêu dùng hết hiệu quả. Ngân hà ng Nhà nước lãnh trọng trách thắt chặt tiửn tệ, Bộ Tà i chính siết nhập siêu và quản chặt giá các mặt hà ng thiết yếu. Chính phủ đưa ra 8 gói giải pháp, trong đó yêu cầu cắt giảm đầu tư công, kêu gọi tiết kiệm chi tiêu và hạn chế nhập khẩu các mặt hà ng xa xỉ.
Liửu thuốc mạnh đã phát huy tác dụng khi lần đầu tiên sau 18 tháng, CPI tăng chậm lại xuống mức âm và o tháng 10. Chỉ số của cả năm dừng ở 19,89%, cao nhất trong hơn 10 năm qua, song vẫn thấp hơn nhiửu so với dự báo và lo ngại của giới chuyên gia.
3. Nguy cơ suy giảm kinh tế lộ diện
Kinh tế toà n cầu rơi và o suy thoái quý cuối cùng của năm đã tác động mạnh tới Việt Nam. Dấu hiệu suy giảm tăng trưởng lộ diện rõ nét khi tiêu dùng giảm mạnh, CPI ở mức âm 3 tháng liên tiếp, sản xuất kinh doanh đình đốn, kim ngạch xuất khẩu giảm sút. Nguồn thu ngân sách bị đe dọa do giá dầu thô sụt mạnh.
Chính phủ đã huy động mọi lực lượng chống suy thoái và tuyên bố chi 1 tỷ USD hỗ trợ nửn kinh tế. Cộng với các khoản hỗ trợ vốn vay ưu đãi, giảm thuế, tổng gói kích cầu đầu tư và tiêu dùng dự kiến lên tới 6 tỷ USD.
Lần đầu tiên trong một năm Chính phủ hai lần điửu chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng GDP, từ 8-8,5% xuống 7% và hạ tiếp còn 6-6,5%. Tuy nhiên, tính chung cả năm 2008, GDP chỉ tăng 6,23%.
4. FDI lập kỷ lục mới
Các dự án công nghiệp và xây dựng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng vốn FDI đăng ký và o Việt Nam năm 2008. Ảnh: thehindubusiness |
Bất chấp những bất ổn vử kinh tế vĩ mô và sóng gió trên thị trường tà i chính quốc tế, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoà i (FDI) đăng ký và o Việt Nam 2008 đạt trên 64 tỷ USD, tăng gấp 3 lần kỷ lục đạt được năm trước. Một loạt dự án quy mô hà ng tỷ USD đã được công bố và sớm triển khai chỉ và i tháng sau cấp phép.
Giới đầu tư nước ngoà i tiếp tục đánh giá cao triển vọng đầu tư trung và dà i hạn tại Việt Nam. Tuy nhiên, tình hình kinh tế thế giới suy giảm có thể dẫn tới nguy cơ một số dự án FDI thép, bất động sản khó giải ngân vốn như đã đăng ký.
5. Nhật tạm ngừng ODA cho VN
Đại sức Nhật Bản Mitsuo Sakaba tại Hội nghị CG đầu tháng 12. Ảnh: PV |
Không ai lường trước nghi án hối lộ PCI lại có thể dẫn tới kết cục buồn đến vậy. Tại Hội nghị nhóm tư vấn các nhà tà i trợ (CG) đầu tháng 12, đại sứ Nhật bất ngử công bố ngưng cấp vốn ODA cho Việt Nam, dù trước đó đã cơ bản thống nhất khoản vay ưu đãi 65 tỷ yen cho 3 dự án hạ tầng quan trọng tại Hà Nội và Hải Phòng.
Đây là lần đầu tiên một đối tác ngưng hỗ trợ ODA cho Việt Nam. Hai bên đã có những bà n thảo để xử lý vướng mắc và cựu thủ tướng Nhật Yasuo Fukuda trong chuyến thăm Việt Nam những ngà y cuối năm bà y tử tin tưởng, Nhật sẽ sớm nối lại ODA.
Tổng vốn ODA cho 2009 đạt 5,014 tỷ USD, thấp hơn năm ngoái gần 400 triệu USD, nhưng được đánh giá là khả quan trong bối cảnh kinh tế toà n cầu suy thoái.
6. Vn-Index sụt gần 70% giá trị
Hai năm trước không ai nghĩ chứng khoán Việt Nam có ngà y quay lại vạch xuất phát. Ảnh: Hoà ng Hà |
Vn-Index khởi động ở 921,07 điểm nhưng cuối năm đã vử sát mốc 300, đúng bằng vạch xuất phát của hai năm vử trước. HaSTC-Index cũng "bốc hơi" gần 67% giá trị.
Hà ng chục giải pháp cứu thị trường được đử xuất như lập quử¹ bình ổn giá, bán cổ phiếu tự doanh, thậm chí phương án tạm đóng cửa giao dịch. Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh Vốn Nhà nước được chọn mặt gửi và ng, dùng 5.000 tỷ đồng mua cổ phiếu để cứu giá, song kết quả như muối bổ bể. Ủy ban Chứng khoán buộc phải điửu chỉnh biên độ 4 lần mà vẫn không thể là m xanh sà n giao dịch.
Cùng với diễn biến ảm đạm trên thị trường niêm yết, các phiên đấu giá cổ phần cũng thưa thớt hẳn, nhiửu đại gia lần lượt trì hoãn IPO. Vietinbank cố gắng chà o bán cổ phần và o cuối năm, song giá trúng chỉ nhỉnh hơn khởi điểm và i trăm đồng. Sự kiện Bông Bạch Tuyết bị ngừng giao dịch và có thể tính chuyện hủy niêm yết cà ng khiến bức tranh chung thêm ảm đạm.
7. Bong bóng bất động sản xì hơi
Thị trường nhà đất cuối năm: Thừa cung - thiếu cầu. Ảnh: Hoà ng Hà . |
Bong bóng bất động sản căng phồng lên do những yếu tố ảo xuất phát từ năm trước và bắt đầu xì hơi khi nguồn vốn cho vay từ ngân hà ng bị siết chặt. Mãi lực gần như bằng không, giá cả sụt mạnh. Đầu năm giá nhà đất giảm 10-15%. Sang tháng 3, mức sụt lên tới 50% và tiếp tục giảm sâu và o giai đoạn tháng 6-10, có dự án rơi đến 60-70% giá.
Trong năm, giới kinh doanh bất động sản còn đối mặt với nhiửu vụ kiện tụng chưa từng có. Đó là câu chuyện bán khống số tầng của tòa nhà , các vụ đòi lại tiửn hợp tác đầu tư vì dự án mập mử vử pháp lý hoặc có tiến độ rùa bò, tranh chấp tà i sản chung riêng trong chung cư...
Dự báo của nhiửu chuyên gia, năm 2008 chỉ mở đầu thời kử³ thoái trà o mà ngà nh bất động sản phải hứng chịu. Nhiửu khả năng 2009 sẽ là phần cao trà o của kịch bản suy giảm với không ít khó khăn.
8. Ngân hà ng vật lộn với khủng hoảng
Nhiửu ngân hà ng được cấp phép thà nh lập trong năm. Ảnh: Hoà ng Hà . |
Cơn bão tà i chính thế giới cùng những bất ổn tiửm tà ng đẩy toà n hệ thống ngân hà ng và o vòng xoáy nghiệt ngã. Chính sách tiửn tệ có công lớn trong việc kiểm soát lạm phát, song đã tạo những cú sốc với doanh nghiệp và chính các ngân hà ng. Hà ng loạt quyết định như phát hà nh 20.300 tỷ đồng tín phiếu bắt buộc, tăng lãi suất cơ bản lên 14%, tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc... đẩy các ngân hà ng và o cuộc đua tăng lãi suất và già nh giật vốn. Lãi suất đầu và o tăng cao, ngân hà ng lâm và o cảnh cà ng cho vay cà ng lỗ vì không thể đẩy lãi suất đầu ra cao quá trần quy định.
Chưa kịp hoà n hồn với cuộc khủng hoảng thiếu thanh khoản, ngân hà ng lại rơi và o một chiếc bẫy mới khi chính sách tiửn tệ liên tiếp được nới lửng. Chỉ trong vòng ba tháng cuối năm lãi suất cơ bản giảm 5 lần, 20.300 tỷ đồng tín phiếu bắt buộc được thanh toán trước hạn. Phần vốn huy động với lãi suất cao chưa kịp đẩy đi, ngân hà ng lại phải nhanh chóng hạ lãi suất cho vay theo đúng quy định. Đã vậy, doanh nghiệp cũng không còn thiết tha vay vốn vì sản xuất đình đốn. Ngân hà ng rơi và o cảnh thừa vốn mà không thể cho vay. Phần lớn các ngân hà ng phải điửu chỉnh kế hoạch lợi nhuận, thậm chí sẵn sà ng đối mặt với nguy cơ thua lỗ. Tuy nhiên, lỗ lãi không phải là điửu đáng ngại nhất. Họ sẽ bước sang năm mới với nỗi lo canh cánh vử nợ xấu khó đòi, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản.
9.Giá đôla vượt mốc 19.000 đồng
Một đôla chợ đen có lúc vượt ngườ¡ng 19.000 đồng. Ảnh: Hoà ng Hà . |
Cung ngoại tệ tăng mạnh, cộng với những đồn thổi kiểu đồng Việt Nam tăng giá do sức ép hội nhập khiến đôla mất giá và liên tiếp đứng dưới ngườ¡ng 16.000 đồng trong ba tháng đầu năm.
Thị trường quay ngoắt 180 độ khi kinh tế bộc lộ nhiửu khó khăn, nhập siêu gia tăng. Tỷ giá USD/VND ngoà i chợ đen đột ngột phá mốc 17.000 đồng. Giá giao dịch trong ngân hà ng luôn chạm, thậm chí vượt trần quy định. Đỉnh cao 19.400 đồng ăn một đôla đạt được và o ngà y 18/6, khi những số liệu mới công bố cho thấy nhập siêu ở mức kỷ lục, nhu cầu mua ngoại tệ thanh toán và đặc biệt là để nhập và ng tăng vọt. Người dân, doanh nghiệp đua găm giữ ngoại tệ, do niửm tin và o tiửn đồng bị lung lạc. Những tin đồn thổi kiểu Việt Nam phá giá tiửn đồng, tái áp dụng quy định kết hối, cấm rút tiết kiệm bằng ngoại tệ... được dịp lan đi.
Ngân hà ng Nhà nước đã phải công khai dự trữ ngoại hối và tăng cường can thiệp thị trường, nhằm củng cố niửm tin của công chúng với đồng tiửn Việt Nam. Ngân hà ng Nhà nước cũng phải nới biên độ 3 lần, từ mức 0,75% lên 3% nhằm tạo điửu kiện cho ngân hà ng trong việc mua bán ngoại tệ và hỗ trợ xuất khẩu.
10. Giá và ng lập kỷ lục 19,5 triệu đồng một lượng
Giá và ng chơi trò ú tim với người tiêu dùng. Ảnh: Hoà ng Hà . |
Giá và ng hai lần vượt qua mốc 19 triệu đồng một lượng, do giá thế giới lập kỷ lục trên 1.000 USD mỗi ounce, và nhu cầu đầu tư trong nước ngà y một lớn. Nhập khẩu và ng miếng tăng đột biến được cho là một nguyên nhân gây nhập siêu. Cơ quan quản lý phải nâng thuế gấp đôi rồi tiến tới hạn chế nhập khẩu, giá trong nước vì thế cà ng tăng cao và vênh xa so với thế giới.
Tuy nhiên, khắc sâu trong tâm trí của dân chơi và ng lại là những cú sụt giá kinh hoà ng. Từ đỉnh cao 19,5 triệu đồng, sau đêm 19/3, giá và ng sụt 700.000 đồng mỗi lượng. Cú giảm điểm hôm 12/8 còn khủng khiếp hơn, 900.000 đồng mỗi lượng, khiến nhiửu nhà đầu tư trắng tay. Thị trường và ng miếng nguội lạnh và o những tháng cuối năm, do không ít nhà đầu tư bử cuộc chơi, vốn liếng cũng cạn dần.
Năm 2008 chứng kiến sự nở rộ của các sà n giao dịch và ng, cung cấp thêm một kênh đầu tư tà i chính bên cạnh chứng khoán, bất động sản hay chơi và ng vật chất. Tuy nhiên, do chưa có chế tà i quản lý rõ rà ng, các sà n và ng đang hoạt động tự phát với đầy rẫy nguy cơ và rủi ro.