Ba kịch bản cho lao động thất nghiệp

Dự báo, năm 2009, khoảng 150.000 lao động thất nghiệp, cộng thêm với 30.000 người mất việc năm cũ là  180.000 người. Hiện Chính phủ đã giao Bộ Lao động - Thương binh và  Xã hội lên kịch bản để ứng phó với tình hình lao động mất việc.

Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và  Xã hội Nguyễn Thị Kim Ngân xác nhận, suy thoái kinh tế khiến nhiửu doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất do không nhận được đơn đặt hà ng. Chỉ tính riêng một số tỉnh phía Nam, phía Bắc - nơi tập trung nhiửu khu công nghiệp, mấy tháng nay đã cho 22.000 lao động nghỉ việc.

Theo Bộ Lao động - Thương binh và  Xã hội, lao động bị mất việc là m dưới 3 hình thức: chủ sử­ dụng bử trốn; doanh nghiệp phá sản và  doanh nghiệp thu hẹp sản xuất, buộc phải cắt giảm nhân công.

Thất nghiệp vì kinh tế suy thoái

Sở Lao động - Thương binh và  Xã hội Đà  Nẵng vừa báo cáo Bộ Lao động - Thương binh và  Xã hội vử tình hình doanh nghiệp thu hẹp, ngừng sản xuất dẫn đến số người lao động mất việc là m, phải nghỉ việc.

Theo đó, đến thời điểm nà y có 3 doanh nghiệp (đửu thuộc khu vực FDI) có báo cáo vử tình hình lao động mất việc và o cuối năm 2008 với tổng số 899 người.

Trong đó, Công ty TNHH Kim Quốc Bảo có 750 lao động mất việc là m. Công ty Wei Xern Sin Đà  Nẵng có 106 lao động nhưng hiện chỉ còn 5 người được giữ lại để giải quyết một số vấn đử tồn đọng của đơn vị. Аặc biệt, Công ty Khoáng sản Transcend Việt Nam có 48 lao động thì cả 48 người đửu... mất việc là m!

Thống kê của Ban quản lý Các khu công nghiệp - khu chế xuất thà nh phố Hà  Nội cho thấy, 3-4 tháng gần đây, rất nhiửu doanh nghiệp đã thông báo cắt giảm lao động do sản xuất kinh doanh gặp khó, như Công ty Canon (khu công nghiệp Thăng Long và  Quế Võ), với khoảng hơn 2.000 lao động, Công ty Nissei Electric khoảng 300 lao động... hoặc tạm ngưng việc, hoặc nghỉ việc ăn lương từ 50-70%.

Công ty Cổ phần Sữa Hanoimilk cũng vừa cho nghỉ việc gần 250 lao động, trong đó phần lớn là  người của địa phương mà  doanh nghiệp đã nhận và o theo cam kết khi đửn bù, giải phóng mặt bằng.

Công ty Аèn hình Orion - Hanel ở khu công nghiệp Sà i Аồng B (Long Biên) vừa phá sản khiến hà ng nghìn lao động thất nghiệp. Công ty Cơ khí chính xác số 1 và  Công ty Cơ khí Cổ Loa (Hà  Nội) thuộc Tổng công ty Máy Аộng lực và  Máy Nông nghiệp Việt Nam đã phải cho khoảng 150 công nhân nghỉ 2-3 ngà y trong tuần suốt từ tháng 10/2008 đến nay.

Công ty Cổ phần Gang thép Vạn Lợi (Hải Phòng) cũng đang cho hơn 1.000 công nhân nghỉ việc từ nhiửu tháng nay và  sẽ còn kéo dà i qua Tết do phôi thép không bán được, không cạnh tranh nổi phôi thép nhập khẩu. Hiện số lao động nà y nghỉ chỉ được hưởng 50% lương, doanh nghiệp nợ 50%.

Còn tại Tp.HCM, thống kê chưa đầy đủ thì toà n thà nh phố có khoảng trên 7.000 lao động tại các doanh nghiệp và  3.798 lao động trong các khu chế xuất - khu công nghiệp bị mất việc.

Theo ông Nguyễn Huy Cận, Chủ tịch Liên đoà n Lao động Tp.HCM, lao động chủ yếu là  gia công các mặt hà ng xuất khẩu, do đó năm 2009 chắc chắn sẽ có hà ng loạt công nhân bị cắt giảm.

Ba kịch bản ứng phó

Theo ông Phạm Minh Huân, Vụ trưởng Vụ Lao động - tiửn lương (Bộ Lao động - Thương binh và  Xã hội), sẽ phải có kịch bản cho từng trường hợp.

Tại kịch bản 1, người lao động bị mất việc do chủ sử­ dụng lao động bử trốn (chủ yếu ở doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoà i).

Trước khi trốn, ông chủ đã tẩu tán hết tà i sản khiến lao động vừa bị mất việc, vừa bị nợ lương, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, thì Bộ Lao động - Thương binh và  Xã hội dự kiến đử nghị UBND tỉnh phải có trách nhiệm chỉ đạo các cơ quan chức năng tiếp nhận và  chỉ đạo đội ngũ quản lý còn lại của doanh nghiệp đứng ra giải quyết các thủ tục cần thiết cho người lao động.

Аồng thời phải lập phương án vử xử­ lý lao động theo hướng giới thiệu lao động cho các doanh nghiệp khác có nhu cầu.

Còn với số lao động không sắp xếp được việc là m thì phân loại để xử­ lý theo hướng số lao động đã đủ điửu kiện nghỉ hưu thì cho nghỉ hưu, nếu chưa đủ điửu kiện nghỉ hưu thì giải quyết chấm dứt hợp đồng và  hỗ trợ cho người lao động.

Tại kịch bản 2, đối với doanh nghiệp phá sản, giải thể, sẽ thực hiện theo quy định của pháp luật.

Người lao động trong trường hợp nà y được doanh nghiệp thanh toán các khoản nợ lương, phụ cấp, trợ cấp thất nghiệp, chi phí y tế đối với người lao động bị tai nạn lao động, tiửn trợ cấp thất nghiệp... đồng thời được giải quyết chế độ trợ cấp thôi việc.

Nguồn chi trả sẽ lấy từ giá trị tà i sản còn lại của doanh nghiệp, nếu không đủ được thanh toán theo tỷ lệ nợ tương ứng.

à”ng Huân cho biết, sẽ kiến nghị Chính phủ cho phép sau khi giải quyết theo chế độ phá sản, giải thể, vẫn còn trường hợp phải trả nợ lương, phụ cấp và  trợ cấp thôi việc cho người lao động thì tà i sản còn lại của doanh nghiệp, nếu thiếu sẽ được Nhà  nước hỗ trợ.

Tại kịch bản 3, đối với doanh nghiệp cắt giảm lao động.

Theo ông Huân, đây là  trường hợp khó nhất, do doanh nghiệp vẫn hoạt động nhưng khó khăn nên phải cắt giảm lao động.

Việc cắt giảm dựa và o các hình thức: hai bên thửa thuận tạm ngừng thực hiện hoạt động trong một thời gian nhất định, trong thời gian nà y quyửn lợi của người lao động được thực hiện theo thửa thuận.

Hoặc có thể doanh nghiệp chấm dứt hợp đồng lao động với người lao động (thửa thuận chấm dứt, hết hạn hợp đồng, đơn phương chấm dứt hợp đồng...), thì trong trường hợp nà y, người lao động được hưởng trợ cấp thôi việc (mỗi năm 1/2 tháng lương).

Doanh nghiệp có trách nhiệm trả trợ cấp thôi việc hoặc mất việc là m đối với người lao động bị cắt giảm theo quy định của pháp luật, nguồn kinh phí lấy từ chi phí và  quử¹ trợ cấp mất việc là m của doanh nghiệp.

Аối với doanh nghiệp có từ 200 đến 500 lao động phải cắt giảm trên 10% và  doanh nghiệp trên 500 lao động phải cắt giảm ít nhất 5%, nếu doanh nghiệp thực sự khó khăn, không đủ kinh phí để trả trợ cấp thôi việc, mất việc thì được Nhà  nước hỗ trợ, nhưng tối đa bình quân mỗi người không quá 3 tháng lương.

Theo đử xuất của Bộ Lao động - Thương binh và  Xã hội, trước mắt thực hiện phương án nà y trong năm 2009, sau đó tùy tình hình sẽ tính tiếp sau năm 2009.

Với dự kiến có khoảng 150.000 người bị mất việc trong 2009 và  với mức hỗ trợ dự kiến tối đa là  3 tháng lương như trên thì ngân sách Nhà  nước (cả trung ương và  địa phương) sẽ phải chi khoảng 900 tỷ đồng.