Bảo vật quốc gia ở đâu?

Thanh niên| 13/04/2009 10:41

Việc phân loại, lập danh sách các di vật, cổ vật có giá trị đặc biệt để tham gia xét chọn bảo vật quốc gia đã tiến hà nh từ năm 2004. Song đến nay, việc thẩm định và  công nhận bảo vật quốc gia vẫn còn "trên đường thiên lý"...

Аợt mất mát cổ vật lớn nhất

Câu chuyện bắt đầu từ đêm kinh thà nh Huế thất thủ và o năm 1885. Khi vua Hà m Nghi cùng hoà ng gia xuất bôn khửi kinh thà nh, thiếu tướng quân đội viễn chinh Pháp là  Prudhomme đã tung thuộc hạ và  binh lính dưới quyửn mình lùng sục khắp hoà ng cung trong suốt 20 ngà y để tìm kiếm, thu vén và  lấy đi một số lượng lớn các vật quý báu nhất. Riêng tại cung bà  Thái hậu Từ Dũ, họ lấy 228 viên kim cương, 266 món nữ trang có nạm kim cương, hạt trai, hạt ngọc và  271 các đồ dùng được chế tác mử¹ thuật bằng và ng và  3.416 lạng và ng nguyên, 1.258 nén bạc, cùng nhiửu đồ dùng thường nhật của Thái hậu.

Tại các tôn miếu thử những vị vua như Gia Long, Minh Mạng, Thiệu Trị, họ cũng xông và o những nơi ấy với mũi súng lườ¡i lê đi đầu để cướp đi các vật phẩm riêng của các vị vua dùng lúc sinh thời (để nguyên thử), gồm: triửu phục, mũ miện, đai áo, thảm, đệm, long sà ng, bà n tròn xoay chạm trổ, hoà nh để treo vũ khí, tráp trầu, ống phóng. Những hửa lò xinh xinh  nho nhử dùng để nấu trà  hoặc sưởi ấm, các chậu thau rử­a mặt, các đỉnh trầm, những bộ khay chén và  ấm pha trà  dùng cho các hoà ng đế cũng bị mang đi.

Những chi tiết với số liệu trên được lưu trữ (chưa xuất bản) tại Văn khố Bộ Ngoại giao Pháp (Paris) hiếm người biết đến, đã được ông Nguyễn Xuân Thọ dẫn ra, Nguyễn Ngọc Cư dịch và  nhà  nghiên cứu Phan Thuận An trích in trong bà i viết của mình cách đây 7 năm (2002) trong Tuyển tập những bà i nghiên cứu vử triửu Nguyễn đã thật sự gây chú ý, vì tính chất bạo lực và  thu vén của cải quá sức trắng trợn. Và  nhất là , vử lĩnh vực nghiên cứu văn hóa, lịch sử­, chắc chắn trong những đồ thất thoát từ hoà ng cung ngà y đó không ít món trở thà nh bảo vật quốc gia đối với thời nay. Theo tư liệu đã dẫn, vua Аồng Khánh nhiửu lần đòi Pháp trả lại kho tà ng quý giá đã bị cướp đoạt nêu trên nhưng không được đáp ứng.

May mắn hiện nay chúng ta vẫn còn giữ được một số bảo vật quốc gia chế tác từ thời Nguyễn tại Trung tâm bảo tồn di tích cố đô Huế ở miửn Trung. Ở phía Nam, Bảo tà ng Lịch sử­ Việt Nam - TP.HCM còn trưng bà y chiếc sập khảm ngà , bức bình phong ba tấm, cái giá gỗ có đử thơ của vua Minh Mạng trên mặt đồng pháp lam. Аó là  3 trong số 171 hiện vật quý hiếm được chọn lựa trong tổng số hơn 37 ngà n hiện vật của bảo tà ng trên đưa và o danh sách đử nghị Hội đồng di sản văn hóa quốc gia thẩm định là  bảo vật quốc gia.

Trong các di tích và  dưới lòng đất

Lùi xa hơn vử trước, có thể tìm gặp các báu vật hiện đang lưu giữ tại các di tích văn hóa nghệ thuật, các cổ tự, các đửn thử xưa, như các pho tượng La Hán chùa Tây Phương chẳng hạn. Xa hơn nữa là  các trống đồng được tìm thấy tại các vùng văn hóa phía Bắc. Hoặc một số đồ cổ được đà o lên từ dưới lòng đất phía Nam, như tượng thần Ganesa bằng đá - đây là  vị thần hóa sinh từ ngọn lử­a, khi ra đời mặt mũi rất khôi ngô, nhưng vử sau do lòng ghen tuông mà  một vị thần đã thốt lời nguyửn độc địa khiến Ganesa biến thà nh thân người đầu voi. Có nhiửu tượng đá như Ganesa cũng đã được đử nghị xếp hạng là  bảo vật quốc gia với chế độ bảo vệ đặc biệt.

Bảo vật quốc gia ở đâu?Bảo vật quốc gia ở đâu?

Tượng đá trưng bà y tại Bảo tà ng lịch sử­ VN- TPHCM

Ngoà i ra có thể tìm các bảo vật đang nằm rải rác đâu đó trong các sưu tập của tư nhân, hoặc còn tiửm ẩn dưới lòng đất, dưới đáy biển. Theo ông Vương Thu Hồng, Phó giám đốc Bảo tà ng Long An, trong vòng hơn 30 năm qua, khoảng 40 di tích của văn hóa à“c Eo thuộc các loại hình phế tích kiến trúc, di chỉ cư trú, di chỉ xưởng thủ công được phát hiện dưới lòng đất Аồng Tháp Mười, trong đó đã lấy lên để hình thà nh bộ sưu tập hạt chuỗi bằng đá ngọc 695 hạt, chế tác từ 6 loại đá ngọc khác nhau, gồm: Mã não (Agate): 69 hạt, Hồng mã não (Carnelian): 407 hạt, Thạch anh (Crystal rock): 35 hạt, Tử­ ngọc (ngọc mà u tím - Garnet): 21 hạt, Nê-frit (mà u xanh - Nephrite): 152 hạt....

Khi nghiên cứu các chuỗi ngọc trên, những nhà  chuyên môn nhận định: "Ngay từ đầu Công nguyên, vùng Аồng Tháp Mười đã có một cụm di chỉ xưởng chế tác hạt chuỗi và  đồ kim hoà n có mối quan hệ gần với di chỉ à“c Eo (An Giang), Giồng Phệt, Giồng Cá Vồ (Cần Giử, TP.HCM) và  có mối quan hệ xa với các di chỉ sản xuất hạt chuỗi nổi tiếng của Thái Lan (Uthong, Ban Don Ta Phet và  Khlong Tham) và  áº¤n Аộ (Akra, Patna, Benares và  Arikamedu). Аiửu nà y đã gợi ra tính chất "mở" của nửn văn hóa - kinh tế của cư dân à“c Eo - Phù Nam, cũng như tầm quan trọng của vùng đất Nam Bộ xưa đối với "con đường tơ lụa trên biển".

Báu vật đồ gốm

Các báu vật và  các cổ vật quý hiếm cũng vẫn còn tiửm ẩn đâu đó dưới đáy biển Аông, lắm lúc với chất liệu thô sơ như các mặt hà ng gốm nằm trong nhiửu con tà u bị đắm. TS Nguyễn Thị Hậu khẳng định: "Tuy không rực rỡ tinh xảo như các đồ trang sức, hoặc uy nghi diễm lệ như các pho tượng bằng đồng, bằng đá, nhưng đồ gốm không kém phần độc đáo vì đã thể hiện đặc trưng và  nguồn gốc bản địa của một nửn văn hóa".

Chính vì thế đã có không ít đồ gốm sứ được đử xuất và o danh mục bảo vật quốc gia. Аã có 28.000 món đồ cổ trục vớt từ cuộc khai quật con tà u đắm tại Hòn Cau thuộc vùng biển Bà  Rịa - Vũng Tà u, đem bán đấu giá tại Amsterdam (Hà  Lan) và o năm 1992. Аây là  lần đầu tiên Việt Nam bán đấu giá cổ vật ở nước ngoà i và  với số lượng lớn như thế, thu tổng cộng 6,7 triệu USD. Tuy nhiên, một số nhà  nghiên cứu và  sưu tập đồ cổ cảm thấy bức xúc, vì trong đó chắc hẳn không thiếu những hiện vật mang giá trị văn hóa, hoặc mang yếu tố bảo vật quốc gia đã bị bán đi theo lối bán sỉ, bán từng lô.

Cuộc trục vớt một con tà u đắm được khai quật cách đây 14 năm (1995)  nằm sâu dưới vùng nước mặn của đảo Pandanan (Philippines) trên đã đem lên bử hơn 4.000 đồ gốm có xuất xứ từ 3 nước Việt Nam, Trung Quốc và  Thái Lan, trong đó số lượng đồ gốm Việt Nam chiếm tỷ lệ nhiửu nhất. Những nhà  nghiên cứu chuyên ngà nh đã hết sức chú ý đến số đồ gốm nà y và  họ phát hiện ra rằng: ngoà i nguồn gốc gốm Chu Аậu nổi danh, chuyến hải trình định mệnh của con tà u trên còn mang theo xuống đáy biển nhiửu đồ men ngọc, men nâu mang kiểu dáng sản phẩm mử¹ thuật của xứ Gò Sà nh, Trường Cử­u (Bình Аịnh) trong Nam nữa.

Những nhận định và  kết luận tương tự đã nâng cao giá trị của các hiện vật đồ gốm thoạt trông thì rất bình thường, bình dị, nhưng đã cho thấy sự hiện diện một "dòng gốm Việt Nam" trên con đường hà ng hải xa xưa, đồng thời đóng góp thêm một cách nhìn để thẩm định đâu là  bảo vật quốc gia! Bảo vật quốc gia không chỉ nằm ở các hiện vật bằng ngọc, bằng và ng, bằng đá quý, kim cương, mà  chắc chắn còn nằm nơi đất và  nước, hai chất liệu chính hóa hợp cùng lử­a để soi sáng con đường của "các sứ giả từ quá khứ" đang vử giữa chúng ta.

(0) Bình luận
  • Gần 500 lễ hội tại Hà Nội được tổ chức, đảm bảo trang trọng, lành mạnh
    Theo báo cáo của UBND Thành phố Hà Nội tại “Họp báo thông tin tình hình kinh tế - xã hội Quý I năm 2024” chiều 28/3, từ đầu năm đến nay, gần 500 lễ hội của Thủ đô được tổ chức, đảm bảo trang trọng, vui tươi, lành mạnh…
  • Phát động cuộc thi viết kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô “Ký ức tự hào”
    Chiều 28/3, Báo Hà Nội mới tổ chức lễ phát động viết kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô “Ký ức tự hào”. Cuộc thi hướng tới kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2024) và 67 năm ngày Báo Hà Nội mới xuất bản số hằng ngày đầu tiên (24/10/1957 - 24/10/2024). Đây cũng là dịp tuyên truyền, quảng bá sâu rộng về truyền thống văn hóa lịch sử của Thăng Long - Hà Nội, đặc biệt là những thành tựu kinh tế, văn hóa xã hội của Thủ đô trên hành trình 70 năm xây dựng và phát triển.
  • Bồi đắp hệ giá trị gia đình Thủ đô
    Thủ đô Hà Nội nghìn năm văn hiến là nơi hội tụ nhiều nét tinh hoa của dân tộc. Nổi bật trong đó là nét đẹp văn hóa gia đình, là ứng xử thanh lịch, văn minh trong gia đình cũng như ngoài xã hội. Nói theo cách khác, văn hóa gia đình là một trong những nền tảng, cốt lõi để hình thành nên giá trị văn hóa người Hà Nội; góp phần đưa những giá trị văn hóa Thủ đô thăng hoa lên tầm cao mới trong thời đại hội nhập quốc tế.
  • Vinh danh 70 cán bộ Đoàn Thủ đô Hà Nội tiêu biểu năm 2023
    Kỷ niệm 93 năm Ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26/3/1931-26/3/2024), ngày 22/3/2024, Ban Chấp hành Thành đoàn Hà Nội tổ chức Lễ kỷ niệm và Lễ Tuyên dương 70 cán bộ Đoàn Thủ đô tiêu biểu năm 2023.
  • Hà Nội: Hành trình cảm xúc của người phụ nữ đi tìm ánh sáng cho con trai, em trai
    Chị Trần Thị Xuân (33 tuổi, thị trấn Vân Canh, huyện Hoài Đức, TP. Hà Nội) là nhân vật đặc biệt và đến với khán giả cả nước trong chương trình “Trạm yêu thương” - chủ đề “Điểm tựa bình yên”, phát sóng lúc 10 giờ ngày 23/3 trên kênh VTV1.
  • Lễ hội xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm: Tái hiện nét đẹp giá trị văn hóa truyền thống
    Sáng ngày 22/3, đoàn kiểm tra của Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội do đồng chí Bùi Minh Hoàng - Trưởng phòng Xây dựng Nếp sống văn hóa và gia đình (Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội) đã kiểm tra công tác chuẩn bị lễ hội tại xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, Hà Nội.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
Bảo vật quốc gia ở đâu?
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO