Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang tác động đến nền báo chí cách mạng Việt Nam dưới nhiều chiều khác nhau, đặt ra không ít những khó khăn cũng như cơ hội trong công tác đào tạo báo chí và việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp ra trường. Nhân dịp kỷ niệm 93 năm Ngày báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2018) phóng viên báo Người Hà Nội đã có cuộc trao đổi với TS. Bùi Chí Trung - Phó Chủ nhiệm Khoa Báo chí và Truyền thông (Trường Đại học KHXH & Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội) xung quanh
TS. Bùi Chí Trung
Phóng viên: Trong thời đại 4.0, công tác đào tạo các nhà báo tương lai của Khoa Báo chí và Truyền thông hiện nay như thế nào thưa ông?
TS. Bùi Chí Trung: Không phải đợi đến cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 chúng ta mới thấy thách thức và cũng như nhìn thấy cơ hội cho đào tạo ngành báo chí. Bởi những giá trị cốt lõi của báo chí hay nghề đào tạo báo chí bao giờ cũng được xây dựng trên nền tảng nhất định từ những chuẩn mực nhất định.
Khoa Báo chí và Truyền thông của nhà trường được xây dựng trên hệ thống từ Trường Đại học Tổng hợp trước đây và bây giờ là Trường Đại học KHXH & NV - là ngôi trường nổi danh với hệ thống nghiên cứu cơ bản. Do vậy, sinh viên được đào tạo từ những phông nền kiến thức cơ bản, các bạn được đào tạo từ mô hình truyền thông, phương pháp truyền thông, người truyền thông… Chúng tôi tập trung hơn về mô hình truyền thông hiện đại và các mô hình truyền thông đó được ứng dụng cũng như sự lan tỏa của truyền thông như thế nào, kỹ năng nào để sinh viên phát triển nó. Từ những kiến thức cơ bản đó, sinh viên phát triển ra những nhu cầu của mình, các bạn có thể học các môn học tự chọn là những môn học chuyên ngành, chuyên sâu về một lĩnh vực nghề nghiệp như: phát thanh truyền hình, báo in, báo mạng…
Nếu trước đây, khán giả chỉ ngồi trước màn hình thụ động tiếp nhận thì bây giờ không phải như vậy. Ở mọi nơi, mọi lúc khán giả đều có thể tiếp cận các sản phẩm báo chí và truyền hình qua hệ thống Internet. Bởi vậy, nhà trường trang bị cơ sở vật chất cho sinh viên tương đối tốt không kém gì các đài truyền hình, thậm chí có những chương trình Đài truyền hình Việt Nam (VTV) đã phối hợp với nhà trường để sản xuất, phát sóng trên VTV2, VTV3.
Khoa Báo chí và Truyền thông của nhà trường cũng là nơi hội tụ rất nhiều người giỏi. Không chỉ cán bộ giáo viên cơ hữu của khoa mà những người làm báo bên ngoài cũng đã truyền nhiệt huyết cho các bạn sinh viên. Với nền tảng kiến thức báo chí và kinh nghiệm thực tiễn họ đã giúp cho sinh viên vừa học có cơ hội tiếp cận báo chí nhanh. Sinh viên được tiếp cận ngay với diện mạo báo chí bằng phương pháp đưa tòa soạn đến giảng đường và ngược lại đưa giảng đường đến tòa soạn, biến khoa Báo chí và Truyền thông trở thành một tòa soạn.
Sinh viên báo chí hào hứng thực hành sản xuất tin, bài truyền hình
Một vấn đề đặt ra với khoa là nguồn sinh viên chất lượng cao, bởi quặng như thế nào ra chất lượng thép như thế. Trong nghề báo rất sợ sự “trung tính” sợ người không có cá tính. Với mô hình thi tuyển như bây giờ chúng tôi không bao giờ thiếu sinh viên nhưng lựa chọn ra gương mặt nào để truyền nghề thì vẫn còn hạn chế. Tôi cũng cho rằng người học báo chí phải thật sự đam mê bởi vì nếu không đam mê thì sẽ rất khó làm báo. Thường những người có đam mê là có năng khiếu và ý thức nghề nghiệp rõ ràng, có chí rèn nghề và có chí hành nghề. Đây là những thách thức lớn và khi đã vào học theo nghề báo thì cần phải được tích hợp đa kỹ năng, phải giỏi về kỹ thuật công nghệ, giỏi về ngoại ngữ nói chung và làm báo phải thực sự có tâm huyết, có trí tuệ và cảm xúc.
Phóng viên: Nâng cao chất lượng trong công tác đào tạo, đặc biệt là việc gắn đào tạo với nhu cầu thực tế của Khoa Báo chí và Truyền thông luôn quan tâm như thế nào để đáp ứng những yêu cầu mới của xã hội?
TS. Bùi Chí Trung: Khoa Báo chí và Truyền thông đào tạo ngành báo chí ở tất cả các hệ, các bậc từ cử nhân đến tiến sĩ, từ báo chí đến quan hệ công chúng. Đồng thời, khoa còn đào tạo liên kết quốc tế với Đại học Stirling (Anh) chương trình Thạc sĩ quản trị truyền thông. Khoa mở rộng đào tạo hợp tác quốc tế, bởi chiến lược của chúng tôi sẽ xây dựng khoa thành Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông thuộc Trường Đại học KHXH & NV. Trước đây, đào tạo báo chí là đưa ra rất nhiều bộ môn khác nhau nhưng bây giờ chúng tôi chỉ còn lại một bộ môn và thay vào đó là xây dựng các trục khác tương hỗ với nhau như: Trục quản trị truyền thông, trục về truyền thông đa phương tiện, trục quan hệ công chúng… để thích ứng với cuộc sống hiện đại.
Nếu như đào tạo cao học trước đây nặng về lý thuyết thì đào tạo cao học ứng dụng bây giờ sát với nhu cầu thực tiễn hơn. Nội dung chương trình đào tạo bám rất sát với chuẩn đầu ra, sinh viên biết mình sẽ được học những môn học gì bao nhiêu tín chỉ và thậm chí thầy nào giảng dạy giỏi họ đăng ký vào thầy đó, chứ không phải bị dạy. Sinh viên được quyền lựa chọn, định hướng môn học sát với thực tế hơn, đúng nhu cầu thực tế hơn.
Phóng viên: Có nhiều cơ quan báo chí lựa chọn cử nhân chuyên ngành để đáp ứng công việc hơn là việc chọn sinh viên học báo chí? Đánh giá của ông như thế nào về vấn đề này?
TS. Bùi Chí Trung: Học chuyên ngành họ nắm bắt được khối lượng kiến thức nhất định ví dụ: Chính trị học, luật, kinh tế, văn hóa… sau đấy học thêm những kỹ năng về báo chí. Rất nhiều nhà báo giỏi xuất phát từ con đường đó và tôi luôn cổ vũ con đường đó. Đối với những người được đào tạo về kỹ năng báo chí họ có sự nhanh nhạy thuần thục hơn. Họ có khả năng nắm bắt, xử lý ứng biến cuộc sống nhanh hơn những người không học chuyên ngành báo chí.
Ở đây có thể học một lúc hai bằng, sinh viên khoa chính trị học có thể học thêm bằng báo chí và ngược lại, vấn đề là họ có năng lực để học hay không. Nhiều bạn sau khi ra trường có hai bằng như thế. Hiện nay, nhiều sinh viên của khoa đến năm thứ 3 đã có việc, tuy nhiên cũng có những bạn mơ hồ về nghề báo thậm chí là thụ động. Cuộc sống có sự đào thải khắc nghiệt riêng, chúng tôi không thể thúc đẩy họ theo kiểu duy ý chí, bởi việc học chủ yếu là tự học.
Phóng viên: Ông đánh giá như thế nào trước những cơ hội việc làm và công tác giáo dục đạo đức nghề báo cho các nhà báo tương lai trong giai đoạn hiện nay?
TS. Bùi Chí Trung: Trước đây, cơ hội nghề nghiệp khó hơn nhưng bây giờ số lượng cơ quan báo chí nhiều hơn nên sinh viên có nhiều cơ hội lựa chọn. Số lượng sinh viên của khoa tự tin ra trường có việc làm là rất lớn. Chúng tôi hướng cho sinh viên đến những việc nên làm, không bắt ép sinh viên chỉ chọn con đường duy nhất học báo chí phải làm báo chí mà có thể làm những công việc có ích cho xã hội.
Đặc biệt chúng tôi cũng rất chú trọng đến giáo dục đạo đức nghề nghiệp thông qua những kiến thức, nhận thức rất cụ thể, thông qua xử lý các mối quan hệ cụ thể trong quá trình tác nghiệp. Giáo dục về lý tưởng hành nghề, xác định rõ đối tượng phục vụ để xác định rằng nghề báo là một nghề vì sự phát triển xã hội chứ không phải đơn thuần chỉ là một nghề để kiếm sống. Nghề báo là nghề vì công chúng, vì cộng đồng, vì nhân dân để phục vụ và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững đất nước.
Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!
.jpg "Đặc sắc chương trình nghệ thuật thực cảnh kỷ niệm 1085 năm Ngô Quyền xưng Vương và định đô tại Cổ Loa.")
.jpg "Điện Biên Phủ - nguồn cảm hứng sáng tạo lớn của văn học nghệ thuật")
.jpg "Lịch sử cá nhân trong dòng lịch sử quốc gia qua trường hợp \"Hoan Châu Ký\"")
