Đình cổ Yên Thái

Hương Thanh/Ly/HNMCT| 24/06/2019 06:37

Nép mình dưới gốc đa cổ thụ tỏa bóng đã nhiều thế kỷ, đình Yên Thái (Quán Linh Từ) là một ngôi đình cổ, xưa thuộc thôn An Thái, tổng Thuận Mỹ, huyện Thọ Xương, phủ Hoài Đức, nay là số 8 ngõ Tạm Thương, phường Hàng Gai, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Đình cổ Yên Thái
Đình Yên Thái.


Ngoài những giá trị về nghệ thuật kiến trúc, ngôi đình còn được biết đến cùng với câu chuyện về Nguyên phi Ỷ Lan - người được dân gian tôn làm Quốc mẫu. Đây là một trong những di tích tiêu biểu với những giá trị văn hóa - lịch sử mang đậm hồn cốt Thăng Long - Hà Nội còn được bảo tồn, lưu giữ cho đến ngày nay.

Từ cung Động Tiên đến đình Yên Thái

Sử sách chép rằng, Nguyên phi Ỷ Lan tên thật là Lê Thị Khiết, có nơi ghi là Lê Thị Yến (1044 - 1117), người trang Thổ Lỗi (làng Sủi, nay thuộc xã Phú Thị, huyện Gia Lâm, Hà Nội). Nguyên phi nổi tiếng là người con gái xinh đẹp, chăm ngoan, hiếu học và thông minh.

Theo Đại Việt sử ký toàn thư, năm Quý Mùi (1063), vua Lý Thánh Tông khi ấy đã 40 tuổi vẫn chưa có con trai nối dõi. Nhà vua đi khắp chùa chiền các nơi để cầu tự. Một lần, vua đến chùa Dâu Keo, khi ngự giá tới trang Thổ Lỗi, dân làng nô nức ra xem thì có một người con gái vẫn hái dâu bên cạnh gốc lan. Vua bèn truyền gọi nàng đến hỏi. Thấy nàng đối đáp linh hoạt, thông minh lại xinh đẹp, đoan trang, nhà vua bèn rước nàng về cung Động Tiên thuộc phường Kim Cổ, huyện Thọ Xương và đặt tên là Ỷ Lan.

Ít lâu sau, Ỷ Lan sinh con trai, được vua phong là Nguyên phi, còn Hoàng thái tử được đặt tên là Càn Đức. Với tài năng, đức độ hơn người, dù trên cương vị là Nguyên phi hay sau này là Thái hậu, bà Ỷ Lan hai lần thay vua nhiếp chính, lo công việc đất nước, tạo nên thời kỳ thịnh trị của triều Lý trong lịch sử nước nhà.

Sử sách cũng ghi Nguyên phi Ỷ Lan là người sùng đạo Phật, ưa làm việc thiện. Bà đã xây điện thờ Phật ở phường Kim Cổ và 72 ngôi chùa ở khắp nước. Ngày 25 tháng 7 năm Đinh Dậu (1117), bà mất, được "dâng thụy" (tên hèm sau khi qua đời) là Phù Thánh Linh Nhân Hoàng Thái hậu. Dân phường Kim Cổ sau đó chuyển điện Phật thành nơi thờ bà, coi bà như Thành hoàng và phụng thờ đời đời.

Thời gian ở cung Động Tiên thuộc phường Kim Cổ, bà Ỷ Lan còn dựng quán Đồng Thiên trong khu vực cung điện. Đến thời Tây Sơn, quán được dời sang thôn An Thái. Sau này, người dân xây dựng đình Yên Thái trên nền quán cũ. Đình có quy mô lớn, gian chính giữa thờ Phù Thánh Linh Nhân Hoàng Thái hậu Ỷ Lan, bên trái thờ Mẫu, bên phải thờ Phật. Hiện chưa tìm được tư liệu chính xác năm xây dựng đình Yên Thái, song căn cứ vào 7 đạo sắc phong trong đình, sắc có niên đại sớm nhất là Cảnh Hưng thứ 14 (1753), có thể ước lượng thời gian xây dựng đình Yên Thái trước đó hàng trăm năm.

Đình Yên Thái được xây dựng kiểu chữ "Công" với 3 gian tiền tế, một gian ngoại cung (ống muống) nối liền với 3 gian hậu cung. Ngôi đình có kiến trúc độc đáo, mang tính nghệ thuật cao, thể hiện ở 3 gian tiền tế với bộ khung vì kèo được làm theo kiểu “Thượng chồng rường giá chiêng, hạ kẻ truyền” và nhiều bức chạm nổi, chạm lộng với đề tài tứ linh, rồng cuốn thủy... Trải qua bao thăng trầm lịch sử, đình nhiều lần được tu bổ và xây dựng thêm. Đình hiện còn lưu giữ nhiều tài liệu, hiện vật giá trị, trong đó có nhiều đạo sắc phong quý. Với những giá trị văn hóa - lịch sử, năm 1995, đình Yên Thái đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

Ngôi đình cổ trong cuộc sống hôm nay

Ngày nay, đình Yên Thái đã trở thành một điểm đến quen thuộc với nhiều du khách trong và ngoài nước, gắn với đời sống tâm linh của cư dân khu vực phố cổ Hà Nội.

Từ phố Hàng Bông tấp nập rẽ vào ngõ Tạm Thương sẽ gặp đình Yên Thái nằm ngay cuối ngõ. Do diện tích hẹp nên du khách chỉ bước qua mấy bậc thềm đã tới cửa đình. Chính giữa là bức hoành phi sơn son thếp vàng đề bốn chữ “Lý đại mẫu nghi”, cho biết nơi đây thờ Mẫu Ỷ Lan. Bước vào bên trong là không gian thiêng với những công trình kiến trúc còn giữ được gần như nguyên vẹn vẻ đẹp ban đầu. Thế nhưng, ít ai biết rằng, vào những năm 2000 trở về trước, ngôi đình từng là nơi sinh sống của 4 hộ gia đình. Theo ông Đinh Hồng Phong, Phó Chủ tịch Thường trực UBND quận Hoàn Kiếm, để bảo tồn, tôn tạo và giữ gìn giá trị di sản quý giá, quận Hoàn Kiếm đã giải phóng mặt bằng, di dời 4 hộ dân trong khu di tích và đầu tư hơn 12 tỷ đồng cho việc tu bổ, tôn tạo lại tổng thể di tích đình Yên Thái.

Nhờ vậy, đến nay đình Yên Thái không chỉ được bảo tồn tốt mà còn trở thành một trong những điểm đến được ưa thích trong chương trình tham quan phố cổ Hà Nội của nhiều du khách. Mỗi năm, nơi đây thu hút khoảng 15 nghìn lượt khách tham quan, chiêm bái. Ông Matthew Hobbs, một du khách Mỹ cho biết: “Chúng tôi đến Hà Nội và muốn tự mình khám phá khu phố cổ. Cứ đi theo những con phố nhỏ, ngõ nhỏ, cuối cùng chúng tôi “bắt gặp” ngôi đình cổ kính này. Đây thực sự là một bất ngờ thú vị mà Hà Nội dành tặng chúng tôi. Không thể tin được rằng giữa phố phường đông đúc, hiện đại lại có một ngôi đình khiến chúng tôi như lạc về hàng trăm năm trước thế này. Hà Nội thực sự rất thú vị!”.

Thủ từ Trịnh Trường Sinh, người nhiều năm trông coi đình Yên Thái chia sẻ, ngoài việc giữ gìn vệ sinh, tuân thủ tuyệt đối các quy định về an ninh, an toàn phòng chống cháy nổ, Tiểu ban Quản lý di tích còn chú trọng hướng dẫn du khách thực hiện nếp sống văn minh tại nơi thờ tự. Cùng với đó, di tích còn được trang bị hệ thống camera giám sát để bảo vệ an toàn tuyệt đối cho hệ thống hiện vật, di vật quý cũng như toàn bộ di tích nói chung. Nhờ thế, nhiều năm qua đình Yên Thái vẫn được bảo tồn, phát huy tốt những giá trị quý báu. Hằng năm, lễ hội truyền thống đình Yên Thái được tổ chức vào các ngày từ 15 đến 17 tháng Ba và từ 23 đến 25 tháng Bảy (âm lịch) để kỷ niệm ngày sinh, ngày hóa của Phù Thánh Linh Nhân Hoàng thái hậu Ỷ Lan. Lễ hội diễn ra với đầy đủ các nghi thức, với lễ rước trang trọng, lễ tế uy nghiêm và phần hội có đủ tích chèo cho người dân và du khách thưởng thức.

Với sự tôn nghiêm và vẻ đẹp tương xứng với vị thế của nhân vật lịch sử Nguyên phi Ỷ Lan, di tích lịch sử cấp quốc gia đình Yên Thái thực sự là niềm tự hào của đất Thăng Long - Hà Nội.
(0) Bình luận
  • Bảo tàng Mỹ thuật ở giữa làng quê (huyện Ba Vì)
    Xứ Đoài là một vùng đất tối cổ - vùng địa văn hoá, địa thi hoạ - nơi mà con người có thể trải nghiệm đời mình trong hệ sinh thái tự nhiên của vùng đất, đi qua những truyền thuyết, cổ tích, để từ đó tạo nên tâm tính, giọng nói đặc trưng của con người xứ Đoài. Nắng và gió, núi và sông xứ Đoài đã gợi cảm hứng sáng tác cho một Tản Đà, một Quang Dũng và nhiều thi nhân, hoạ sĩ: từ Tô Ngọc Vân, Nguyễn Gia Trí đến Sĩ Tốt, Nguyễn Tiến Chung, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng... và những thế hệ văn nghệ sĩ sau này, ở họ đều có những sáng tác xuất sắc về xứ Đoài.
  • Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày (huyện Phú Xuyên)
    Đi khắp các vùng miền của Tổ quốc, những cựu tù binh Phú Quốc đã sưu tầm kỷ vật, di vật, tranh ảnh có liên quan đến các nhà tù trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược mà đồng đội và các ông đã trải qua. Hơn 20 năm kiếm tìm và góp nhặt, Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày, do chính những người cựu tù năm xưa thành lập là những minh chứng chân thực về một thời oanh liệt và hào hùng của dân tộc.
  • Bảo tàng Quê hương phong trào chiếc gậy Trường Sơn (huyệnỨng Hoà)
    Hoà Xá là một làng quê nằm sát bờ tả sông Đáy, thuộc vùng ven chiêm trũng Khu Cháy. Nơi đây sớm có phong trào cách mạng ngay từ những năm 1930, là hậu phương trung thành của cuộc kháng chiến chống Pháp. Trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Hòa Xá được xem là quê hương của phong trào động viên thanh niên lên đường “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” và câu chuyện huyền thoại “chiếc gậy Trường Sơn”.
  • Khu Cháy, Bảo tàng Khu Cháy - một địa chỉ đỏ về truyền thống đấu tranh cách mạng ở Ứng Hoà, Phú Xuyên
    “Khu Cháy” là thuật ngữ để nói về một khu du kích trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp gồm 22 xã ở phía nam huyện Ứng Hoà và tây huyện Phú Xuyên, Hà Nội.
  • Bảo tàng Tổng cục II (quận Hoàng Mai)
    Toạ lạc tại số 322 đường Lê Trọng Tấn, quận Hoàng Mai, Hà Nội trên khuôn viên rộng 3.500m2, gồm 2 tầng nhà và phần trưng bày ngoài trời, Bảo tàng Tổng cục II hiện lưu giữ 5.830 hiện vật, trong đó có nhiều hiện vật quý hiếm gắn liền với cuộc đời hoạt động của nhiều chiến sĩ tình báo xuất sắc của Quân đội nhân dân Việt Nam. Với chức năng phục vụ công tác nghiên cứu, tham quan học tập, giáo dục truyền thống, Bảo tàng Tổng cục II chính thức được Bộ Văn hoá - Thông tin công nhận nằm trong hệ thống các bảo tàng cấp 2 toàn quân.
  • Bảo tàng Binh chủng Thông tin (quận Ba Đình)
    Bảo tàng Binh chủng Thông tin thuộc loại hình bảo tàng lịch sử chuyên ngành quân sự, là thể chế văn hoá, có chức năng bảo quản và trưng bày các sưu tập về lịch sử Binh chủng Thông tin liên lạc nhằm phục vụ nhu cầu nghiên cứu, giáo dục, tham quan và hưởng thụ văn hoá của cán bộ, chiến sĩ trong Binh chủng và nhân dân, bạn bè quốc tế.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Thưởng thức văn hóa Kinh Kỳ qua tranh truyện Hàng Trống
    Tranh truyện Hàng Trống chính là giá trị thẩm mỹ, sự tinh tế của kỹ thuật in khắc gỗ, kỹ thuật pha màu, mang đậm bản sắc văn hoá độc đáo của đất và người Kinh kỳ xưa.
  • Hạnh phúc của mẹ
    Gần bảy giờ, trời đã nhá nhem tôi mới về tới phòng trọ. Tôi giật mình vì có bóng người đang ngồi thu lu trước cửa. Hóa ra đó là mẹ… Tôi vội hỏi vì sao mẹ lên chơi mà không nói trước để tôi ra bến xe đón. Mẹ nói lên đột xuất nên không muốn gọi, sợ tôi bận, mẹ bắt xe ôm về phòng trọ của tôi cũng được. Lúc này tôi mới để ý dưới chân mẹ là một cái túi du lịch to, mẹ đã mang theo khá nhiều quần áo, chắc không định ở chơi vài ngày rồi về. Lòng dạ tôi bỗng bồn chồn.
  • “Một thời mạ Huế” - đậm sâu cảm xúc, suy tư về xứ Huế
    Tháng 3 này, Tủ sách văn học Việt Nam của Chibooks có thêm ấn phẩm mới là tập tản văn “Một thời mạ Huế” của tác giả Nguyễn Khoa Diệu Hà. Sách do Chibooks liên kết với Nhà xuất bản Lao động ấn hành.
  • Đảm bảo việc cung ứng điện an toàn, ổn định trên địa bàn Thủ đô trong năm 2024 và các năm tiếp theo.
    UBND TP Hà Nội vừa ban hành Văn bản số 677/UBND-KTN, chỉ đạo các Sở, ban, ngành; UBND các quận, huyện, thị xã; Các cơ quan, đơn vị, tổ chức chính trị - xã hội của Thành phố; Tổng Công ty Điện lực Thành phố về việc đảm bảo cung ứng điện năm 2024 và các năm tiếp theo.
  • Hà Nội có 8 học sinh tham dự Cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia
    Chiều 18/3, Sở GD&ĐT tổ chức gặp mặt 8 học sinh, tác giả của 4 dự án tham dự Cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia năm học 2023 – 2024.
Đừng bỏ lỡ
Đình cổ Yên Thái
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO