Hương phố - ai biết chăng?

Có khi ta nhìn thấy những là n hương rất rõ, nhưng có khi lại rất mơ hồ, hoà n toà n không rõ rệt mà  chỉ là  nó thấm và o da ta qua sợi tóc, sợi lông mi, sợi lông tơ rung động theo nhịp thở như nỗi dại khử chợt gặp rồi tan biến lúc nà o chính ta không biết...

 Qua một thôn xa, có khi ta bồi hồi gặp một lần mùa xuân hiện ra trong hương hoa bưởi... Còn Hà  Nội, cây xanh nhiửu nhưng hương hơi ít.

Mùa xuân hoa đà o, hoa gạo, hoa vông, mùa hè hoa phượng, hoa và ng anh, hoa bằng lăng... đửu hữu sắc vô hương. May ra đôi mùa thu mới có bông hoà ng lan, ngọc lan, chiếc móng rồng, chùm dạ lan hương... vèo bay trong sương lan toả. Mùa đông thì may mắn có loại hoa tình ái: Hoa Sữa. Còn đẹp vừa tưng bừng vừa hiu hắt, ít ai bắt gặp là  hoa lộc vừng. Nó là  từng sợi pháo dây treo lơ lử­ng trên cà nh soi và o bóng nước, nhưng phải bử nhiửu công tìm nó thì nó mới thoáng thơm lúc chiửu tà  sương mửng...

Hoa xuống phố

Có lẽ thà nh phố nhiửu loại hương bay ra từ bà n tay con người hơn là  do hồn tạo tác của thiên nhiên.

 Cô bún chả ơi, quạt gì mà  là m xao xuyến cả thần khẩu khách qua đường như thế, khói lam xanh hay lời mời gọi của món cay chua mặn chát dẻo mửm thơm ngọt cùng xanh trắng đử và ng hồng tím...?

Buổi sáng chợt tình cử ta đi qua một con ngõ hun hút nà o kia, mùi bánh mì mới ra lò là m thức dậy cả quãng đời niên thiếu vừa đi vừa gặm chiếc bánh nóng hổi giòn tan, kẹp miếng chả trâu hay ít pa tê, mà  có khi cũng chỉ là  một mình miếng bánh đơn sơ chay tịnh... Ta còn tiếc cả cái vụn bánh rơi ra, phải để nó và o lòng bà n tay khum khum rồi hất nó và o trong miệng vì nó ngon lạ ngon lùng, cũng thơm lùng thơm lạ.

Lớn lên chút xíu, nhà  ai rang cà  phê cho khói bay như chiếc câu liêm câu chặt lấy bước chân ta? Còn hương cà  phê, từ cà  phê phin bằng nhôm, cà  phê phin bé đến cà  phê pha nồi (như mậu dịch quốc doanh một thuở) đến cà  phê túi, gọi là  cà  phê bít tất như cà  phê đầu đường Phùng Hưng, cạnh nhà  máy nước đá... ta nghe thấy ngọt đắng trên đầu lườ¡i, nghe thấy râm ran con rôm bò trong lưng vì chất cà  phê ấy có thể xua đi mùa đông đường phố với ta là  kẻ ít áo len quần dạ khăn nhung.

Nếu đi trong phố cổ, chỗ ấy đông người ngồi đứng, ta chưa đến nơi nhưng mắt ta đến trước và  có khi là  chiếc mũi ta còn đến trước nữa. Аó là  hà ng phở với mùi nước dùng nghi ngút vang ra dọc con phố dà i cũ kử¹. Là  hương của quế chi, thảo quả, hà nh nướng, gừng cay, của mùi mỡ bò, mùi nước mắm ngon... ta chưa nghe thấy tiếng húp xụp xoạp, tiếng xuýt xoa, tiếng gau gáu, tiếng ừng ực... mà  mới chỉ phập phồng cánh mũi đã thấy no lòng, mà  cũng là  thấy cồn cà o cái đói và  sự thèm thuồng khao khát vị ngon ngọt nồng đượm thơm tho như thế.

 Nhưng có lẽ tuần lễ cuối mùa đông, mọi việc chuẩn bị cho Tết đã hòm hòm, ta có chút thì giử còn lại, đi tìm cảm giác trong không gian giao mùa chuyển tiếp.

 Có kêu trời lên được không khi bao nhiêu mùi vị đang là m cho khuôn mặt phố phường đổi khác?

 Đó là  mùi lá dong lá chuối đang chín trong nồi luộc giò lụa, hay bánh chưng. Mùi nà y không lẫn với bất cứ mùi gì trên dương thế. Nó hoà n toà n là  nó và  cũng khó mà  viết ra thà nh chữ cho người khác biết. Nó là  hiện tại mà  cũng là  kỷ niệm đời người. Nó là  ngà y Tết mà  cũng là  những gia đình xa hút phía quê hương khi cha mẹ ta gói bánh, giã giò cho kịp Tết một thuở nà o...

 Hình như nó có quyện với mùi quả bồ kết đang nướng trên than đử... Rồi sẽ hiện ra những mảnh bồ kết đen đen nổi chìm trong chậu thau đồng có chất nước hung hung như nước vối loãng và  lử­ng lơ chiếc hạt chìm xuống đáy. Ai là  người sẽ cúi xuống, nghiêng nghiêng mái tóc dà i như suối, với cánh tay ngà  lên đỡ tóc rồi múc nước bồ kết thơm thơm gội lên đó như trận mưa xuân nhử lướt trên đầu núi?...

 Đêm ấy giao thừa, đêm ấy hội xuân, ai hít hà  no nê hương tóc? Nó là  bồ kết hay lá chanh, lá sả, lá bưởi, hương nhu hoặc bông hoa nhà i, hoa sói? Ta mê đi rồi, sao biết được.

 Ngà y nay có quá nhiửu mử¹ phẩm, ai có nhiửu tiửn cứ mua cứ xức, không ai ngăn cản... Nhưng có một loà i hương cố hữu ngà n năm mà  chắc cụ ta, bà  ta, mẹ ta đến lớp chị ta không bao giử thiếu khi Tết đến. Ngay trong thà nh phố đây, phố nà o nhỉ, nhà  ai đang đun đang nấu nồi nước lá mùi già  thơm đến mê tơi suốt cuối mùa đông. Vùng Kinh Bắc có hà ng ngà n mẫu rau mùi ăn lá, nhưng cuối năm nó thà nh mùi già  để lấy quả là m giống mà  cũng để lấy thân cây là m vị thuốc và  hấp dẫn nhất là  đun nước gội đầu rử­a mặt sáng mùa xuân... Sáng mùng Một, trời rét, được ngâm hai bà n tay và o chậu nước nóng già , được mẹ hay chị đưa chiếc khăn bông mửm mại, nóng ran, thơm nức lên mặt ta... hương nước mùi già  ấy dù bao chục năm cũng không bao giử nhòa xóa vì nó thấm ngay lập tức và o máu thịt đời người, người con nước Việt.

Lá mùi già 

Giữa thà nh phố ai đang đun nó thế, người ơi! Hình như thứ rau già  nà y là  bản thân thời gian, là  chính mùa xuân đang đến, là  mẹ ta, chị ta đã khuất cuối phương trời, bây giử đang hiển hiện nơi góc phố, nơi có chiếc chậu thau đồng hay chiếc vại góc tường, bức tường không vôi xanh vôi và ng vôi đử mà  chỉ là  một cà nh đà o vừa mua vử, còn dựng góc tường chưa kịp đốt gốc và  cắm và o bình...

Ta chưa hết bà ng hoà ng thì đã gặp mùi hương ướp đượm toà n thân. Nồi chè kho chắc còn đợi nó, đỗ đang đãi, đường đã thắng, Tò ho đấy, còn có tên là  Thảo quả đấy. Nó chỉ là  chiếc quả khô, nướng cháy trên than, lấy nhân giã nhử, điểm một chút thì hạt đỗ xanh đã biến hình, thà nh thần tiên kử³ ảo: Nồi chè kho. Một nhà  nướng nó thì cả phố cũng thơm, nó còn hơn cả quả quýt đầu mùa thuở học trò ăn vụng trong lớp, không giấu được ai...

Món chè kho đã bắt đầu hiếm. Những quả tò ho thì vẫn không hiếm. Người dân miửn núi nhử tò ho mà  tậu được xe máy. Nó có hương thơm đến nao lòng, đến thổn thức, đến si mê...Hình như là n hương ấy để ăn, để ngử­i, để nấu, để xoa... để ta thà nh một loà i mây vừa lơ lử­ng không trung vừa xác thịt nơi hạ giới... Thảo quả chính là  Tết, ngà y thường ngoà i ông hà ng phở dùng tí chút thì chẳng ai nướng quả tò ho là m món. Tết mới là  thời gian của nó, là  cơ hội của nó và  cũng là  cơ hội cho ta gặp nó để thức lên những mùa dĩ vãng diệu huyửn.

Ngà y cuối năm, cũng là  giử cuối năm, những ai đã kịp ngồi trong nhà  ngắm chồng bánh chưng luộc xong, ngắm giò thủy tiên đà ng hà m tiếu... và  ai đang trên đường tự tìm ra niửm tết của riêng mình? Аường phố có bao nhiêu mà u sắc, có khi chỉ có những mùi hương mới là m cho ai đó mơ mà ng vử mùa xuân vừa thực tại vừa mông lung như có một chút Hồ Xuân Hương tiếc thương bốn chiếc cọc đu đã nhổ đi mất,  một chút Xuân Diệu cần vội và ng kẻo lỡ mùa xuân, một chút Vũ Аình Liên hửi Những người muôn năm cũ, hồn ở đâu bây giử?, một chút bà  Huyện Thanh Quan biết lấy ai mà  nói chuyện ngọt bùi ẩm lạnh, một chút Tú Xương nghe vẳng tiếng gọi đò... và  một chút mùng một mùng hai Tết của năm nảo năm nà o được hít hà  hương thảo quả, mùi nước lá mùi già , ngắm ngọn lử­a xèo xèo nước luộc bánh chưng trà o ra...

 Thà nh phố đang hiện đại, những gì đang âm vang, những gì đang chìm lắng... Ai tìm ai biết chăng đây?