Nghệ sĩ nhiếp ảnh Vũ Ba: Một thời gắn bó với Hà Nội

Đoàn Công Tính| 22/06/2018 08:56

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã xuất hiện nhiều nhà nhiếp ảnh nổi tiếng có đóng góp xứng đáng cho nền nhiếp ảnh Việt Nam. Trong số đó có một người lặng lẽ, ít ồn ào, đã mang tuổi trẻ cùng đồng hành với những biến động, thăng trầm của Tổ quốc. Bằng ống kính và xúc cảm, anh đã ghi lại những thời khắc lịch sử không thể nào quên trên hành trình chiến đấu chống xâm lược, và mưu cầu hạnh phúc của dân tộc. Đó là NSNA - chiến sĩ Vũ Ba. Ông từng là phóng viên chiến trường của báo Quân đội nhân dân và cũn

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Vũ Ba: Một thời gắn bó với Hà Nội
Nghệ sĩ nhiếp ảnh Vũ Ba
Nghệ sĩ nhiếp ảnh Vũ Ba tên thật Nguyễn Phú Hạnh, sinh năm 1930 tại Nam Định và mới qua đời (ngày 20/5/2018). Vừa bước vào tuổi thanh niên, Vũ Ba được sống trong khí thế sôi sục của Sài Gòn những ngày Cách mạng tháng Tám (1945). Rồi Nam Bộ kháng chiến, toàn quốc kháng chiến, Vũ Ba có mặt trong hàng quân. Không biết do ngẫu nhiên hay “duyên nợ” mà công việc đầu tiên đến với Vũ Ba lại là cầm máy ảnh, nhưng máy ảnh trong tay anh lúc đó mới chỉ là phương tiện ngụy trang cho nhiệm vụ của một chiến sĩ quân báo nội thành Sài Gòn.

Từ đó anh đã cảm thấy máy ảnh sẽ là người bạn gắn bó đời mình, là phương tiện mê say giúp anh phục vụ Tổ quốc. Anh đã cùng đồng đội trải qua một quá trình hoạt động đầy gian khổ - đó là những năm tuổi trẻ đi kháng chiến ở Nam Bộ. Tập kết ra Bắc năm 1954, anh gắn mình với cuộc sống xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, không ngừng hoạt động, học tập nâng cao bản lĩnh nghề nghiệp. Anh đã cùng đồng đội lăn lộn khắp các nẻo đường chiến tranh, ghi lại những hình ảnh tư liệu giá trị làm phong phú cho kho tàng nhiếp ảnh Việt Nam. 

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Vũ Ba: Một thời gắn bó với Hà Nội
Máy bay Mỹ rơi giữa lòng Hà Nội. Ảnh: Vũ Ba

Đến nay, ảnh của anh vẫn được sử dụng và được nhiều người nhắc tới. Trong quá trình công tác, anh luôn có những ý tưởng sáng tạo nghiêm túc, anh coi chiếc máy ảnh như một loại vũ khí sắc bén phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Những tác phẩm của anh đều mang tính thời sự nóng bỏng, và tính lịch sử sâu sắc, phản ánh trung thực hiện thực anh hùng của dân tộc, của đất nước.

Vũ Ba là một trong những tay máy chụp ảnh phóng sự có kinh nghiệm, với những tác phẩm truyền cảm sâu sắc. Đầu tiên phải kể đến tác phẩm “Báo động” ra đời trong bối cảnh đế quốc Mỹ chuẩn bị ráo riết chiến tranh xâm lược Việt Nam. Tiếng cồng giục giã trong ảnh đã báo động cho quân và dân ta cũng như kêu gọi loài người “Hãy cảnh giác !”. Bức ảnh được đăng lớn trên hầu hết các báo trong nước và một số nước trên thế giới. Tiếp đó là bức ảnh “Phúc Tân kêu gọi…” đập lại luận điệu xảo trá “Mỹ chỉ đánh các mục tiêu quân sự”. Người xem ảnh đau xót trước cảnh tượng đám cháy lớn từ những ngôi nhà của một xóm lao động, trước những giọt nước mắt và bộ mặt đau khổ của trẻ thơ!. Lương tri con người bùng lên sự phẫn nộ. Bằng sự nhạy bén chính trị, lòng dũng cảm và tay nghề vững vàng, tác giả đã tố cáo tội ác dã man của kẻ thù. Bức ảnh không chỉ làm rung động con tim những người đương thời mà còn như một tượng đài cho muôn thuở. Và nó đã được nhận Giải thưởng lớn tại cuộc thi ảnh quốc tế ở Liên Xô (1967) và xứng đáng được Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Vũ Ba: Một thời gắn bó với Hà Nội
“Phúc Tân kêu gọi…!” - Ảnh: Vũ Ba, Giải thưởng lớn ảnh báo chí thế giới tại Liên Xô - 1967

Vũ Ba đã tỏ ra rất nhuần nhuyễn trong thể loại ảnh chính luận, ảnh phóng sự. Bức ảnh “Chiến sĩ lái xe” (giải A triển lãm ảnh Quân đội năm 1969) đặc tả người cầm lái nơi tuyến lửa, đầu bị thương, băng gạc còn loang máu, nhưng cặp mắt sáng kiên nghị hướng về phía trước, tay không rời “vô-lăng”, được ghi lại trung thực và cảm động. Ở vào giai đoạn cuộc chiến tranh nhân dân lên đến đỉnh cao, tác phẩm “Vào lửa” chụp các chị em đánh giặc bằng vũ khí đơn giản là chiếc cáng tải thương. Rồi ảnh “Cất cánh” ghi lại khí thế quyết chiến quyết thắng của lực lượng không quân trẻ tuổi anh hùng. Những ảnh phóng sự của Vũ Ba giúp người xem nhận ra vẻ đẹp trong chiến đấu của nhiều tầng lớp xã hội tham gia vào sự nghiệp giải phóng Tổ quốc. Giá trị và sức hấp dẫn lâu bền của những tác phẩm đó chính là ở chỗ đã mô tả sức mạnh tinh thần ý chí gang thép của con người Việt Nam trong những hoàn cảnh khốc liệt nhất. Đặc biệt trong những ngày “Hà Nội bắt quân thù nộp xác”, Vũ Ba đã ngày đêm “mai phục” tại các trận địa cao xạ chờ đón “cái giây phút hiếm hoi”: Máy bay Mỹ bị bắn cháy và giặc lái nhảy dù. Những tấm ảnh bắt đúng lúc các kiểu rơi, các kiểu cháy của máy bay phản lực hiện đại Mỹ đã làm nức lòng quân và dân Thủ đô, và nhân dân cả nước. Trên mỗi ảnh tác giả đều cố gắng ghi được hình ảnh máy bay cháy giữa bối cảnh phố phường Hà Nội, cầu Long Biên hoặc mũ rơm độc đáo của chiến sĩ cao xạ Việt Nam. Những bối cảnh trung thực đó đã định rõ không gian, thời gian và chủ thể của sự kiện…

Xem ảnh của Vũ Ba mọi người đều nhận thấy rõ  điều này. Đó là kết quả của một quá trình lao động nghiêm túc đầy sáng tạo. Trong công tác anh luôn nghĩ đến lớp trẻ kế tiếp sự nghiệp, bởi vậy anh đã dành khá nhiều tâm huyết để dìu dắt những đồng nghiệp trẻ tuổi trong lực lượng vũ trang và trong Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam. Trong số này có nhiều người đã gặt hái thành công, có cả những học trò của anh được Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật như anh. 
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) qua tiếp thu, chỉnh lý đủ điều kiện trình Kỳ họp thứ 7 của Quốc hội
    Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội Nguyễn Công Anh, cho biết, Dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) qua những lần xin ý kiến gần đây, cơ bản việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật được các cơ quan Trung ương, đại biểu Quốc hội đánh giá cao và tán thành nhiều nội dung, được lãnh đạo Quốc hội đánh giá đủ điều kiện để trình kỳ họp thứ 7 của Quốc hội.
  • Quận Tây Hồ: đối ngoại nhân dân góp phần lan tỏa hình ảnh đẹp về công tác đối ngoại của Thủ đô
    Chiều 28/3, Quận uỷ Tây Hồ và Liên hiệp các tổ chức hữu nghị thành phố Hà Nội đã tổ chức ký kết Chương trình phối hợp công tác đối ngoại nhân dân giai đoạn 2024 - 2025.
  • Trấn Bình Môn Kinh thành Huế như bị lãng quên
    Trấn Bình Môn là một cổng phụ trong 13 cửa của Kinh thành Huế nhưng ít người lui tới; như bị lãng quên, xuống cấp theo thời gian và tỉnh Thừa Thiên Huế đang triển khai di dời dân để trả lại nguyên trạng cho di tích.
  • Phát động cuộc thi viết kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô “Ký ức tự hào”
    Chiều 28/3, Báo Hà Nội mới tổ chức lễ phát động viết kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô “Ký ức tự hào”. Cuộc thi hướng tới kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2024) và 67 năm ngày Báo Hà Nội mới xuất bản số hằng ngày đầu tiên (24/10/1957 - 24/10/2024). Đây cũng là dịp tuyên truyền, quảng bá sâu rộng về truyền thống văn hóa lịch sử của Thăng Long - Hà Nội, đặc biệt là những thành tựu kinh tế, văn hóa xã hội của Thủ đô trên hành trình 70 năm xây dựng và phát triển.
  • Phú Thọ ra mắt tour du lịch "Về miền Di sản UNESCO ghi danh"
    Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương và Tuần Văn hóa-Du lịch đất Tổ năm 2024 diễn ra từ ngày 9-18/4 (tức ngày 1-10 tháng 3 âm lịch) tại Khu Di tích lịch sử đền Hùng thành phố Việt Trì và các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh Phú Thọ, với nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật hấp dẫn. Đặc biệt, dịp này, Phú Thọ ra mắt tour du lịch “Về miền Di sản UNESCO ghi danh”, lấy đền Hùng làm điểm xuất phát chính để đi đến các điểm danh lam, thắng cảnh khác.
  • Quý I năm 2024, Thành phố Hà Nội đã thu hút 953,2 triệu USD vốn FDI
    Đây là thông tin được Chánh Văn phòng UBND Thành phố kiêm người phát ngôn UBND Thành phố Hà Nội Trương Việt Dũng chia sẻ tại “Họp báo thông tin tình hình kinh tế - xã hội Quý I năm 2024”, diễn ra chiều 28/3 tại Trụ sở UBND Thành phố Hà Nội.
  • Đêm nhạc đặc biệt tôn vinh nhà soạn nhạc Sergei Rachmaninoff tại Hà Nội
    Vào 20h ngày 30/3, tại Nhà hát Hồ Gươm, Hà Nội sẽ diễn ra đêm nhạc tôn vinh nhà soạn nhạc Sergei Rachmaninoff.
  • Giải Cống hiến 2024: Hòa Minzy là Nữ ca sĩ của năm, Đen Vâu lập cú đúp
    Tối 27/3, tại Nhà hát lớn Hà Nội đã diễn ra lễ trao giải Cống hiến 2024. Đây là mùa giải Cống hiến lần thứ 18 được tổ chức và mùa thứ hai được mở rộng sang lĩnh vực thể thao, với hai hệ thống giải là giải Âm nhạc Cống hiến và giải Thể thao Cống hiến.
  • “Đào, phở & piano” - trọn vẹn tình yêu Hà Nội
    Từ cuối năm 2023, tín hiệu rất vui với điện ảnh trong nước khi những bộ phim cả tư nhân và nhà nước lần lượt ra rạp, tạo được hiệu ứng tích cực. “Đào, phở và piano” của đạo diễn Phi Tiến Sơn là một trong số đó. Phim được nhà nước đặt hàng, từng giành giải Bông Sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 23.
  • Hà Nội và những gánh hàng rong...
    Khi nhắc về Hà Nội, trong vô vàn dáng hình hiện hữu, người ta không thể không nhắc tới những gánh hàng rong. Cùng Người Hà Nội hòa vào nhịp sống hối hả của 36 phố phường trên những gánh hàng rong...
Nghệ sĩ nhiếp ảnh Vũ Ba: Một thời gắn bó với Hà Nội
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO