Bắt đầu từ màu vàng cam lấm tấm phấn mịn của bông bí vườn nhà, từ hây hây ngọn gió nồm nam thổi rơi lất phất những cánh hoa sầu đông tím mơ màng trước sân. Tôi nhận ra tháng ba đã về, đằm thắm và dịu dàng tựa một giấc mơ xuân.
Tháng ba. Màu trời xanh dịu dàng và thanh thản, như thể được tráng lên một lớp men sứ mỏng tang, với những áng mây nhẹ trôi tựa phấn mịn trên làn má hây hây của thiếu nữ. Nắng tháng ba óng ả chảy luênh loang trên phiến lá nõn nà, để lại dấu vết loang lổ trên bức tường gạch nung lún phún rêu xanh. Nắng kết thành từng chùm lủng lẳng trên ngọn mướp đắng quả lúc lỉu trên cành. Nắng tan trong tiếng hót lảnh lót của những chú sẻ có đôi cánh màu nâu bàng bạc như màu ngói cũ. Nắng thơm nền nã mùi chuối chín phơi khô, mật ngọt ứa ra đọng thành lớp trên tấm nia mỏng thu hút bao nhiêu ong bướm chập chờn.
Những ngày nắng ươm vàng như thế, mẹ thường lấy hết quần áo cũ còn luẩn quẩn hơi ẩm mốc ra phơi, lâu nay chúng vẫn được cất trong cái cũi đóng bằng gỗ vụn. Những tấm mành che, mùng mềnh vá víu lưa thưa, cả hai, ba manh chiếu xạm màu ngày trước nội đan bằng sợi lát mỏng cũng được giũ sạch đem ra phơi phóng. Cái hàng rào cha dựng bằng nhánh cây dương liễu vỏ bong ra rôm rốp, cây nấm mèo sau mùa mưa mọc trên thân củi cũng trở nên khô khốc, chai sạn. Những tấm áo phong phanh khẽ bay trong gió, hít hà cái nắng giòn tháng ba để mình mẩy sạch khô, ráo hoảnh. Hàng rào trước nhà lom khom gù xuống cõng lớp áo quần đặt bên nhau san sát, chiếu chăn lâu ngày được phơi mình thỏa thuê đón cái nắng tinh tươm. Mùa xuân như vẫn còn thấp thoáng đâu đó trong những lọn gió tung tẩy thổi hun hút từ rẫy khoai vào, tôi đứng tựa cửa uống từng ngụm mát rượi trong veo…
Trên giàn phơi, bao giờ cũng thấy thấp thoáng những manh áo bạc màu có nhiều mảnh vá mới và cũ, ấy là áo của mẹ. Chúng được phơi cạnh những tấm áo lành lặn, là áo của chị em tôi, từng chiếc mẹ đã tỉ mẩn khâu chồng lên thêm một đường chỉ cho khỏi sứt. Áo mẹ thì sờn vai, từng nếp nhàu in dày kín những hạt mốc li ti cuộn vào sợi vải. Dù đã được mẹ giặt sạch phơi nắng nhưng chúng vẫn cứ bám riết trên tấm áo mỏng manh của mẹ, vì mẹ lam lũ cả ngày mồ hôi bết dính cả khoảng lưng không thoát hơi được. Những đường chỉ thẳng tắp mẹ khâu cũng mục dần qua bao mùa sương gió, tấm áo phơi khô tươi nguyên mùi nắng quyện với mùi mồ hôi se nồng.
Tháng ba. Nắng không còn hanh khô, đỏng đảnh như những tia nắng hiếm hoi của mùa đông, cũng chưa đến nỗi gay gắt, nóng phừng tựa người say rượu như trong những ngày hè. Nắng tháng ba ngọt dịu và mềm mại, đủ sức luồn lách sấy khô từng lớp vải mà không làm sợi vải, sợi lát mau giòn, chai cứng. Nắng tháng ba còn quyện lẫn mùi cơm nguội mẹ phơi trên chiếc mâm nhôm ở giàn bầu sau nhà. Ngày trước nhà tôi không nuôi gà vịt, có cơm thừa mẹ lại trải thành lớp mỏng trên mâm rồi phơi cho chúng khô giòn, từng hạt rời ra. Qua mấy bận nắng, chúng ngả sang màu trắng hơi vàng, mẹ cho vào chiếc hộp nhựa để dành nấu kẹo cơm rang ngào nước đường cho chị em tôi. Trên giàn bầu còn có nia chuối mốc chín muồi mẹ thái mỏng phơi khô, miếng chuối hớp nắng vàng óng tươm mật ngọt thanh. Cả chiếc rổ nan mẹ sắp mớ cá cơm, cá nục, chúng ưa nắng nằm hong khô ngon lành.
Tháng ba. Tiếng còi tàu hun hút đưa tôi khăn gói trở lại thành phố, rời xa mảnh làng nhỏ nằm dưới ngọn đồi bạt ngàn dương liễu. Nắng bỗng ngậm ngùi đổ xuống thành dòng rưng rưng. Nắng rọi liêu xiêu bóng mẹ dần khuất xa cùng ánh nhìn khắc khoải, đôi tay gầy run run bùi ngùi vẫy tạm biệt đứa con xa xứ. Trong hành trang tôi mang đi, ngoài áo quần vẫn thơm mùi nắng, còn có hộp bánh cơm rang ngào đường và hũ chuối khô mẹ đã tảo tần chuẩn bị từ mấy ngày trước. Như thể mang theo cả tuổi thơ bên mình…
.jpg "Điện Biên Phủ - nguồn cảm hứng sáng tạo lớn của văn học nghệ thuật")
.jpg "Lịch sử cá nhân trong dòng lịch sử quốc gia qua trường hợp \"Hoan Châu Ký\"")
