Người thợ thêu đam mê phục dựng trang phục cung đình

Mò mẫm...áo vua chúa

Ngoà i thuận lợi là  có nghử gia truyửn cha ông để lại thì hầu như anh Giửi phải bắt đầu bằng con số không. Các cụ có câu Vạn sự khởi đầu nan nhưng với anh là  Vạn sự khởi đầu duyên.  Nếu không có duyên thì anh cũng khó lòng bám trụ được với nghử hơn chục năm nay.

Anh Giửi nói vui rằng mình bị áo vua ám. Anh nối nghiệp các cụ để lại , chủ yếu là m các trang phục văn hoá cung đình các triửu đại xưa sau đó những năm 80 thất truyửn nên khi đó anh chủ yếu là m trang phục phục vụ các đoà n ca múa nhạc cải lương.

Tình cử anh được Trịnh Bách một Việt kiửu Mử¹, người có niửm đam mê đặc biệt với các đồ vật cung đình tìm đến đặt may thêu trang phục nghi lễ trong chùa cho các đoà n ca múa nhạc. Sau đó, Trịnh Bách đặt thẳng vấn đử anh may thêu cho những trang phục trong cung đình.

Аược sự hỗ trợ tận tình vử nguyên mẫu của Trịnh Bách, anh Giửi dồn toà n bộ công sức nghiên cứu, tìm nguyên liệu, cung cách thêu sao cho đẹp và  giống nguyên mẫu nhất. Khi đó ý tưởng phục dựng trang phục Аại lễ bắt đầu nhen nhóm trong anh.

Long bà o vua Dục Khánh

Anh tâm sự: Có lẽ đây cũng là  cơ duyên của tôi, có những đêm ngủ mà  tôi nằm mơ thấy mấy ông vua đứng ở đầu giường bảo phải may trang phục cho nhà  vua.

Chiếc áo đầu tiên lên ý tưởng và  phục dựng là  trang phục của triửu Lê, Hoà ng bà o của vua Lê Dụ Tông. Nhưng phục dựng đòi hửi phải chính xác vử tất cả mọi thứ, từ những thứ nhử nhất như chỉ, kim sa đến nguyên liệu, chất liệu... trong khi những tư liệu vử triửu Nguyễn khá đầy đủ, thậm chí rất chính xác.

Аể rồi, anh bắt tay và o may thêu chiếc áo đầu tiên - đó là  chiếc áo bà o của Thái tử­ triửu Nguyễn. Và  sau đó một thời gian ngắn, anh nhận ra sản phẩm nà y đã bị hửng vì sai những quy định hà  khắc của trang phục cung đình.

Không tìm được mẫu trang phục gốc, anh đọc thêm sử­ sách và  tìm đến các bảo tà ng, các di tích cổ, các đình, chùa để mò mẫm từng đường hoa văn, từng họa tiết trên các di vật. Rất vất vả để nắm bắt được hoa văn, hoạ tiết, lử lối và o mẫu thêu. Sau đó phải đà o tạo người thợ thêu sao cho ngoà i tay nghử, họ còn hiểu được ý đồ từ mỗi đường kim, mũi chỉ trong từng tác phẩm.

Gian nan trên từng mũi kim đường chỉ

Quá trình phục dựng trang phục vất vả ngay từ những khâu đầu tiên. Sau khi tìm hiểu tư liệu ảnh tương đối kử¹ vử trang phục để biết đó là  trang phục gì? của ai mặc? và o khi nà o? là m trên chất liệu gì? tuử³ theo kinh ngiệm của bản thân và  học hửi thêm từ những cụ trong là ng mà  anh mới châm giấy là m kiểu vở để trong mỗi bức ảnh đó anh có cảm nhận của riêng mình.

Trang phục của bà  Từ Cung ( Dương mẫu Triửu Nguyễn)

Anh Giửi nói: Аôi khi là m cái nà y là  bắt nguồn từ cảm nhận trong tâm ra, chứ thật ra nhìn trong ảnh để biết được từng sợi chỉ, từng thớ vải như thế nà o thì rất khó.

Аể là m triửu phục thì công đoạn nà o cũng khó, vấn đử là  khi đã biết được lử lối thêu của thời xưa sau đó áp dụng cho những kiểu thêu khác nhau thì hoà n toà n không đơn giản.

Nhưng tốn công tốn của nhất là  việc tìm nguyên liệu. Những nguyên liệu để là m những cái áo như chỉ, kim tuyến, kim sa...tưởng chừng như đơn giản nhưng ngốn của anh nhiửu thời gian nhất. Anh đã phải hửi lại các bậc cao niên trong là ng, lần mò đi nhiửu nơi như Thái Bình, Hà  Nam...để học hửi và  tham khảo.

Ngoà i vải tơ tằm thì loại chỉ dùng để phục dựng trang phục cung đình cũng là  tơ tằm nhưng là  loại tơ tằm xe một chiửu, được là m thủ công và  sợi rất to. Vì tơ là m chỉ khá đắt, khoảng 600nghìn/ cân, có chiếc áo sử­ dụng đến gần 2 cân chỉ, hơn nữa mỗi loại áo lại phải dùng một loại chỉ, một loại mà u khác nhau, đòi hửi quá cầu kì vử mà u sắc nên anh Giửi quyết định mò mẫm tự vử học nhuộm.

Chưa hết, tất cả trang phục đửu được là m thủ công nên độ chính xác gần như là  tuyệt đối. Mỗi loại áo có một kiểu thêu riêng, ví dụ như áo long bà o thì phải dùng chỉ xe hai chiửu, áo hoà ng hậu thì lại chỉ được dùng chỉ xe một chiửu... hay kim tuyến trên áo vua khác với kim tuyến trên áo công chúa...

Các họa tiết phải chính xác từng chi tiết nhử nhất

Cầu kử³ hơn cả là m kiểu, pha vải phải tính là m sao khi in vải, đưa bản vẽ, khi thêu, khi nối áo phải căn chuẩn tỉ lệ độ dãn của vải phải là m sao cho khớp áo và  đửu nhau vử mà u sắc, nếu không khi lên áo các hoa văn, vân mây, đầu rồng, sóng nước sẽ đửu bị lệch. Chỉ cần một sai sót nhử thôi cũng là m hửng cả cái áo và  điửu đó đồng nghiã với việc bao công sức sẽ đổ xuống sông xuống biển.

Hơn nữa khi thêu áo vua dù có một ngà n mũi thêu hay chục ngà n mũi thì cũng phải đửu nhau tăm tắp vử khoảng cách, độ dà i. Quy trình nà y đòi hửi kinh nghiệm với độ chính xác là  tuyệt đối. Có lẽ thế mà  ban đầu mới và o nghử anh phải ngậm ngùi bử đi 20 bộ vì là m sai những chi tiết nhử nhất.

Ước mơ của anh thợ thêu "là ng"

Thời buổi kinh tế thị trường, vất vả với miếng cơm manh áo, gia đình anh Giửi cũng phải lấy ngắn nuôi dà i. Anh chị nhận là m thêm trang phục nghi lễ dân gian, các hà ng thời trang hay những sản phẩm cổ truyửn thêu tay để có tiửn trang trải cho cuộc sống và  tiếp tục công việc phục dựng trang phục cung đình.

Anh tâm sự: Nghử nà y quá khó, nhất là  thêu áo vua nên đòi hửi những người tâm huyết và  có tay nghử khá vững, nếu không thì không thể là m được. Tuy việc phục dựng là m khó hơn, mất nhiửu thời gian hơn so với thời buổi bây giử, một cái áo đơn giản nhất, ba người là m liên tục cũng phải mất năm tháng, còn áo Long bà o thì mất 15 tháng với sáu người là m vì thế cũng ít người muốn là m. Nhưng thôi, mình đã có cái duyên thì tôi cũng gắng theo đuổi.

Anh vẫn đang tiếp tục nghiên cứu và  triển khai phục dựng trang phục của nhiửu triửu đại khác nhau. Từng tham gia rất nhiửu triển lãm cũng như các hội thi, nhận được rất nhiửu lời khen ngợi nhưng với anh Vũ Văn Giửi đó chỉ là  bà n đạp để anh hiện thực hoá ước mơ của mình - phục dựng trang phục thời Lý và  hy vọng sẽ được trưng bà y tại Аại lễ 1000 năm Thăng Long “ Hà  Nội.