Minh họa của Lê Huy Quang
Lành bị điếc. Nó điếc từ lúc nào, không ai biết. Chỉ biết nó bị ngáo ngơ từ hồi nó lên lớp bảy. Hồi ba nó đi kéo cá rồi không bao giờ về nữa. Má nó nhận xác ba khi cái thân hình còm nhom bị trương phình lên như một cái bong bóng. Ba bị đuối nước. Má không khóc. Lành cũng không khóc. Dường như nỗi đau đột ngột luôn làm người ta sốc. Cơn sốc kéo tắt đường nước mắt chảy. Chỉ còn những lặng lẽ, kéo trong đêm dài lê thê, sượt qua những gương mặt gầy mòn, khắc khổ.
Lành thường ngồi bên cầu ao, nhặt những viên đá ném lủm bủm xuống. Mặc cho những người đi đường qua lại hỏi han, nó không trả lời, chỉ ngước ánh mắt buồn rười rượi nhìn lên xong lại cụp xuống, tiếp tục ném đá. Lâu dần xóm nhỏ này đồn Lành bị điếc. Mà không những thế, người ta còn nói nó bị điên. Từ ngày ba nó mất, nó như người không hồn, lảng vảng, lất vất quanh cầu ao, rồi từ cầu ao về nhà. Mấy người bảo má coi chừng nó, nó nghĩ quẩn, nhảy xuống ao không ai biết, rồi cứu sao kịp.
Mấy lần má mon men ra bờ ao ngồi chờ nó. Nó không làm gì cả, chỉ lặng lẽ ngắm những bông súng nở hồng trên ao. Má biết nó chẳng làm bừa. Bà nội xúi má nhốt nó vào buồng, rồi lấy khóa khóa lại, quẳng cho nó mấy cái dây lục bình, tập cho nó đan. Bao giờ biết đan tự khắc nó ở nhà, nó sẽ không đi nữa đâu. Má nghe nội nói, tự nhiên cơn đau ập đến khóe mắt. Chồng chết chưa được năm, con ngây dại, gia đình khốn đốn, mẹ chồng đâu có hiểu, sao bắt má làm những chuyện không đâu. Má thương Lành, thương con nhỏ biết nghe lời. Ngày nào nó cũng nằm bên cạnh, đưa bàn tay nhỏ xíu ôm má, nó chụi chụi cái đầu khét lẹt vào mặt má, ân cần. Nó không nói nhưng má biết nó muốn làm gì đó, giúp đỡ má qua những ngày khó khăn này.
Một đêm, đợi khi má ngủ say, Lành bò dậy. Nó vội vàng thu dọn mớ quần áo nhàu nhĩ vào chiếc ba lô. Tay nó quờ quạng lục tìm mấy thứ đồ linh tinh. Con nhỏ tính trốn nhà, tìm đường đi đâu đó tìm việc làm đặng phụ giúp má.
Đêm mịt mùng. Những vì sao đã ngủ tự lúc nào. Màn sương giăng đầy ngõ. Ướt lẹp nhẹp. Dưới bờ đê, bóng con nhỏ lầm lũi một mình. Nó vừa đi vừa ngoái lại phía sau, nước mắt chảy dài. Mười bốn tuổi một con nhỏ chưa hiểu gì về cuộc đời đã tự ý bỏ nhà ra đi trong đêm khuya. Đơn giản nó chỉ biết nếu có tiền, nó sẽ phụ má lo cho cuộc sống, tránh những lời xì xào bàn tán của thiên hạ và tránh những chua chát hằng ngày bà nội vẫn dành cho mẹ con nó.
Buổi sáng tinh sương, má bò dậy cắt mớ rau trong vườn mang ra chợ bán. Hoảng hốt quờ quạng. Con Lành không nằm chung với má. Nó đi đâu. Có bao giờ nó thức dậy mà không có má bên cạnh. Má lật đật, xỏ dép không nổi. Má vùng chạy ra sân, kêu gào thảm thiết, Lành ơi, Lành à. Đáp lại tiếng má là đám cây xanh rì rào phía cuối vườn. Màn đêm đục mờ vẫn còn. Trời còn tối. Con nhỏ đi đâu, hay là nó lỡ dại chạy ra bờ ao. Nghĩ mới tới đó, má vội vàng chạy ra chỗ cầu ao, chỗ Lành hay ngồi ngẩn ngơ. Không có, mặt nước lặng thinh. Hay nó bị chìm xuống đó. Má nhảy ùm xuống. Mò mẫm. Tìm trong nước mắt. Tiếng ì oạp, tiếng gọi con thảm thiết của má khiến dân làng nghe rõ. Bà con xúm xít chạy ra, người hỏi, người nhảy xuống tìm phụ, nhưng tuyệt nhiên không thấy.
Má điên dại. Ngồi bệt xuống cầu ao. Bà nội từ trong nhà đi ra, ném ánh nhìn khinh miệt. Hồi tối qua lúc Lành đi, gặp lúc bà dậy đi tiểu, bà biết nó đi nhưng không hề nói với má nó. Bà muốn má nó đau khổ đến chết như bà từng đau khổ vì mất đứa con trai của mình. Bà muốn hai má con nó biến khỏi mảnh đất này. Không bao giờ để bà nhìn thấy, chuốc thêm những phiền muộn vào người.
***
Lành không điếc. Nó cũng không điên. Nó tìm tới một quán ăn bên thị trấn xin làm chân rửa chén, chạy bàn. Con nhỏ lanh lợi, chủ sai gì nó làm đó. Ngày nó để tấm giấy dưới gối má, nó hi vọng má sẽ không đi tìm nó, không đau khổ tuyệt vọng quá nhiều. Nó muốn ở gần để thỉnh thoảng bắt xe đò về tới lui nhìn má một cái rồi lại đi. Nó nghĩ kiếm được chút tiền, rồi về lại với má.
Nhưng, ai biết trước được điều gì. Nó không điên nhưng má nó thì điên thật. Tấm giấy nhém dưới gối má đâu có thấy. Tìm con mỏi mòn. Má hết ngụp lặn bờ ao rồi lại lê lết khắp đường làng ngõ xóm, đi qua làng bên tìm hỏi. Đi đâu má cũng đưa hai tay, dang rộng ra, ám chỉ chiều cao của Lành. Má biểu nó có cái nốt ruồi ngay trên trán, ai nhìn cũng thấy được, nhưng mọi thông tin đều không có. Người đàn bà chưa bao giờ bước chân khỏi làng đã hóa điên vì mất chồng, mất con.
***
Ba tháng quần quật trong quán ăn, Lành nhanh nhẹn, tháo vát nên bà chủ thương lắm, kêu nó ở lại lâu lâu, kiếm được chút tiền rồi hẵng về. Ai dè sáng đó, nó đang lẩm nhẩm hát một bài hát, ung dung rửa chén thì một người đàn bà tã tượi đi tới, mặt mày lem luốc. Người đàn bà cầm trên tay một chiếc vòng gỗ, là chiếc vòng quen thuộc. Vừa đi, bà vừa cười, bước thấp bước cao. Lành đứng chết trân. Nó làm rơi cái chén trong tay, vỡ tan. Nó hét như có ai đó cắt vào da thịt. Má! Má!
Rồi nó quẳng mớ lộn xộn, chạy theo người đàn bà điên. Người đàn bà quay lại, ném cho nó một ánh nhìn xa lạ. Cho tới khi nó tới, ôm chầm lấy má và khóc như mưa. Một hơi ấm, mùi tóc, cánh tay nhỏ xinh. Là Lành, là con Lành. Má như bừng tỉnh. Miệng ú ớ, bà ôm nó vào lòng, chặt cứng. Bà cứ ôm nó như thế cho tới khi bà chủ tới, kéo bàn tay chặt cứng đó ra, kêu con Lành vào nhà tìm thức ăn cho má. Nó vâng dạ rối rít. Má nó vừa ăn vừa nhìn nó chằm chặp. Nhìn vào cái nốt ruồi trên trán. Là Lành, đúng là Lành rồi. Nay nó trắng trẻo, xinh xắn, lại cao hơn một chút rồi. Mà nó biết nói, nó cũng biết nghe, nó đâu có điếc như người ta vẫn đồn. Lành ngồi nhìn má, không thôi xót xa. Nó không hề biết má đã đi khắp làng trên xóm dưới tìm nó, tìm cho tới lúc hóa điên. Má vẫn giữ khư khư chiếc vòng trong tay. Nó nhớ đó là chiếc vòng ba xin ở chùa về, đeo vào tay nó và cầu mong phước đức cho nó. Ngày ba mất, tự nhiên vòng đứt, rồi má gom lại, xâu chuỗi và cất vào hộc tủ.
***
Nó nhớ hình ảnh ba cặm cụi, đêm nào cũng canh giấc ngủ cho nó. Những lời hát vỗ về, êm dịu suốt thời thơ bé. Ba thương má con Lành, thương những cơ cực, đắng đót quê nhà mà má con Lành phải chịu đựng. Bao năm ở xóm nghèo dường như má của Lành không nhận được một chút tình thương từ phía nhà chồng. Ngày Lành oe oe chào đời, ba nhìn lên trán nó, nở một nụ cười mãn nguyện. Ba bảo con bé có căn, nó có nốt ruồi ngay trán, lớn lên chắc nó có hiếu với ba má lắm. Má nghe trong lòng niềm vui hân hoan khó tả. Bàn tay má chăm bẵm Lành sớm hôm khuya tối, chẳng kể nhọc nhằn. Mỗi khi nhìn khuôn mặt trắng tròn vành vạnh như ánh trăng ấy, ba má khấp khởi mừng.
Cuộc sống cứ êm đềm trôi cho đến ngày giông bão ập đến cuộc đời má con Lành. Cho đến tận bây giờ, nó vẫn không hiểu nổi sự ra đi của ba và những gì má con nó đã phải trải qua. Giống như một cơn ác mộng, người ta chẳng bao giờ muốn nằm xuống để mơ tiếp nữa.
***
Má con Lành không tìm đường về quê. Hai má con xin ở tạm chỗ của quán ăn. Má chưa khỏi bệnh hoàn toàn, nhiều buổi chiều nó vẫn thấy má buồn buồn, ngồi sau mé nhà, mang cái vòng ra ngắm nghía. Là má nhớ ba. Nó nhìn má nỗi thương ập đến ngập đầy mắt. Nó biết, nó chưa đủ lớn để hiểu nỗi đau trong lòng má, chưa lớn để đứng ra lo cho má từng bữa ăn, giấc ngủ. Nhưng nó biết, nó sẽ chẳng bao giờ dám rời xa má nữa…
.jpg "Câu chuyện một giờ")
.jpg "Điện Biên Phủ - nguồn cảm hứng sáng tạo lớn của văn học nghệ thuật")
.jpg "Lịch sử cá nhân trong dòng lịch sử quốc gia qua trường hợp \"Hoan Châu Ký\"")
