Trần Dần - một "ca đặc biệt"

Đất việt| 03/03/2010 08:47

(NHN) Nhà  thơ Dương Tường gọi Trần Dần là  một ca đặc biệt trong văn học Việt Nam. à”ng cũng cho rằng, tác giả của Аi! Аây Việt Bắc!, Cổng tỉnh chính là  nhà  cách tân số một của văn học hiện đại nước nhà .

Nhà  thơ Nguyễn Duy cũng nhận định tại buổi tọa đà m Thơ Trần Dần tối 1/3 ở L'espace, Hà  Nội: Nếu đời viết của đa số người cầm bút là  công cuộc tìm tòi, gom nhặt, sà ng lọc chữ nghĩa, thì Trần Dần là  người chế tạo chữ nghĩa mới.

Cái tôi trữ tình cũng là  thằng

Theo giảng viên, thạc sĩ Hà  Thị Hạnh, trong thơ ca bác học nói riêng và  văn học chính thống nói chung, không ai xây dựng trực tiếp cái tôi trữ tình qua hình tượng thằng cả. Người ta có thói quen coi thằng là  một đối tượng có tính phản diện. Thế nhưng thơ của Trần Dần đầy những thằng: thằng Thịt, thằng Truồng, thằng Tòi. Nếu liên tưởng đến những thằng Bửm, thằng Cuội trong văn học dân gian thì dễ nhận thấy cái tôi của Trần Dần có tính cách bất thường đầy thách thức.

Trước một cái tôi như thế, người ta thường vội và ng kết tội nó phản trữ tình hay tầm thường hóa con người. Cũng có người cho rằng nhà  thơ bị ám ảnh tình dục triửn miên nên đã là m bẩn chữ, nhưng thạc sĩ Hà  Thị Hạnh khẳng định đó là  âm thanh bùng ra khi lòng náo động những tiếng kêu không tiếng và  đó là  cái tôi vô ngã.

ThS Hà  Thị Hạnh, NPB Phạm Xuân Nguyên, nhà  thơ Dương Tường, nhà  thơ Hữu Việt tại buổi tọa đà m Thơ Trần Dần.

Cái tôi vô ngã chỉ là  một giai đoạn trong cuộc đời sáng tác của Trần Dần, trước nó là  những giai đoạn khác (như cái tôi cách mạng), sau nó là  một cái tôi đầy chiêm nghiệm. Nhưng theo thạc sĩ Hà  Thị Hạnh, trong lịch sử­ thơ Việt, ít cái tôi nà o dám đẩy mình và o những tự thú hiện sinh như Trần Dần. Cho dù hoà i nghi, trăn trở hay sám hối đã trở thà nh cái ngườ¡ng mà  một và i nhà  thơ tiêu biểu cùng thời của ông chạm tới rồi dừng lại.

Chính vì sự khác thường đó, nhà  thơ, dịch giả Dương Tường đã cho rằng Trần Dần là  một ca đặc biệt trong văn học hiện đại Việt Nam. Với ông, không có sự sáng tạo là m thửa lòng nên mỗi giai đoạn viết, ông lại có những cách tân khác nhau. Chính Trần Dần đã là m cho người ta nhận ra rằng, thơ có thể là m bằng nhiửu cách.

Sức ảnh hưởng lớn hay không?

Từ Chiửu mưa - trước cử­a (1944), Аi! Аây Việt Bắc! (1957), Cổng tỉnh (1960) đến 177 cảnh (hùng ca lụa - 1968) rồi Thơ mini (1987)..., người đọc vẫn nhận ra những trang viết mang cốt cách Trần Dần nhưng không bao giử tìm thấy điửu lặp lại. à”ng còn cùng người bạn thân Dương Tường thử­ nghiệm thơ thị giác với tập Thơ không lời (Dương Tường viết Аà n, xuất bản năm 2000).

Việc đòi chôn thơ mới của Trần Dần, theo nhà  thơ Hữu Việt, chứng tử người dám đập vỡ, từ bử những thà nh công trước để sáng tạo những phong cách mới. Không phủ nhận có những giai đoạn viết của Trần Dần khó hiểu, nhưng theo Hữu Việt, sự khó hiểu ấy cho thấy ông vượt qua thời đại của mình. Chính ở khía cạnh nà y, thạc sĩ Hà  Thị Hạnh khuyến cáo độc giả: Chúng ta chẳng thể phủ nhận ông một cách hồ đồ, cà ng không nên ái mộ ông một cách vội và ng khi chưa thấu sáng.

Nhà  phê bình (NPB) Lại Nguyên à‚n cho rằng: chúng ta có quyửn nói Trần Dần là  nhà  thơ lớn nhất, có những cách tân táo bạo duy nhất, nhưng nếu khẳng định ông có ảnh hưởng lớn đến các nhà  thơ kế tiếp thì không được. Bởi theo NPB nà y, nếu hửi các nhà  thơ trẻ một thời như Bằng Việt, Vũ Quần Phương, Phạm Tiến Duật... học ai, thì câu trả lời là  họ không học Trần Dần.

Аến những năm 1990, khi thơ Trần Dần xuất hiện trở lại thì mới có một lớp nhà  văn, nhà  thơ khác đọc, nhưng họ tiếp nhận theo cách khác chứ chưa thể nói là  ảnh hưởng. Bởi vậy, Lại Nguyên à‚n cho rằng không nên nói vử sự ảnh hưởng của thơ Trần Dần theo cách dễ dãi được.

Dù vậy, NPB Lại Nguyên à‚n nhìn thấy sự tìm tòi trong cả đời viết của Trần Dần là  một kiểu tìm tòi khác biệt: Ở đâu đấy trong một cái xó nhử nhất, ông cũng không ngừng tìm kiếm. Sự tìm kiếm không tuyệt vọng.

Trần Dần (23/8/1926 - 17/1/1997), quê ở Nam Аịnh, sống và  là m việc tại Hà  Nội. à”ng được đánh giá là  người cách tân thơ cả hình thức lẫn tư tưởng, được truy tặng Giải thưởng Nhà  nước vử Văn học nghệ thuật hồi tháng 3/2007.

(0) Bình luận
  • Dưới bóng cây mận già
    Năm ấy, một ngày đầu mùa hè, con ngựa bạch xuất hiện ở cổng nhà tôi với hai cái sọt to tướng đầy măng rừng trên lưng. Chở nặng, và bị cột vào gốc cây, con ngựa đứng im, đầu hơi cúi xuống trầm tư. Cái đuôi dài xác xơ thi thoảng vẩy lên đuổi một con ruồi vô ý.
  • Hạnh phúc của mẹ
    Gần bảy giờ, trời đã nhá nhem tôi mới về tới phòng trọ. Tôi giật mình vì có bóng người đang ngồi thu lu trước cửa. Hóa ra đó là mẹ… Tôi vội hỏi vì sao mẹ lên chơi mà không nói trước để tôi ra bến xe đón. Mẹ nói lên đột xuất nên không muốn gọi, sợ tôi bận, mẹ bắt xe ôm về phòng trọ của tôi cũng được. Lúc này tôi mới để ý dưới chân mẹ là một cái túi du lịch to, mẹ đã mang theo khá nhiều quần áo, chắc không định ở chơi vài ngày rồi về. Lòng dạ tôi bỗng bồn chồn.
  • Câu chuyện một giờ
    Kate Chopin (1850 - 1904) là nhà văn người Mỹ và là một trong những tác giả nữ quyền đầu tiên của thế kỷ 20. Vốn là một người nội trợ, nhưng cuộc đời bà đã thay đổi kể từ sau cái chết yểu của người chồng. Bà trở thành nhà văn viết truyện ngắn đầy tài năng và giàu năng lượng. Kate Chopin được biết đến nhiều nhất qua tiểu thuyết “The Awakening” (1899) - câu chuyện tiên tri đầy ám ảnh về một người phụ nữ.
  • Hoa thủy tiên của mẹ
    Đã nhiều năm trôi qua chúng tôi không lên bờ đón Tết. Mẹ nói đời mẹ gửi cả vào sông. Sống ở trên sông. Mai này mẹ nằm lại đáy sông, nhờ sông giữ giùm phần linh hồn người thiên cổ. Mẹ không muốn xa dòng sông nửa bước. Tôi lớn lên trên chiếc ghe chòng chành sóng nước, qua bao mùa gió trăng. Mùa xuân này tôi ra lái thuyền ngồi chải tóc.
  • Ký ức xương rồng
    (Làm sao em nhớ Mưa ngoài song bay… T.C.S)
  • Tin vào nắng
    Cuối giờ chiều, Diệp gọi cho cô về số máy cơ quan, vừa kịp “Alô” đã nghe đầu kia choe chóe: “Mày còn chết gí ở đấy à? Tuần sau tao cưới rồi, đang túi bụi đưa thiếp mời đây. Mày phải về từ hai hôm trước còn giúp các cụ tiếp khách ở nhà.” Diệp lúc nào cũng thế, cứ ào ào như đi đánh trận. Cầm tấm thiệp được thiết kế khá cầu kỳ, tên chú rể là Biền - không nằm trong số những người quen cũ.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • Quận Tây Hồ: đối ngoại nhân dân góp phần lan tỏa hình ảnh đẹp về công tác đối ngoại của Thủ đô
    Chiều 28/3, Quận uỷ Tây Hồ và Liên hiệp các tổ chức hữu nghị thành phố Hà Nội đã tổ chức ký kết Chương trình phối hợp công tác đối ngoại nhân dân giai đoạn 2024 - 2025.
  • Trấn Bình Môn Kinh thành Huế như bị lãng quên
    Trấn Bình Môn là một cổng phụ trong 13 cửa của Kinh thành Huế nhưng ít người lui tới; như bị lãng quên, xuống cấp theo thời gian và tỉnh Thừa Thiên Huế đang triển khai di dời dân để trả lại nguyên trạng cho di tích.
  • Phát động cuộc thi viết kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô “Ký ức tự hào”
    Chiều 28/3, Báo Hà Nội mới tổ chức lễ phát động viết kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô “Ký ức tự hào”. Cuộc thi hướng tới kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2024) và 67 năm ngày Báo Hà Nội mới xuất bản số hằng ngày đầu tiên (24/10/1957 - 24/10/2024). Đây cũng là dịp tuyên truyền, quảng bá sâu rộng về truyền thống văn hóa lịch sử của Thăng Long - Hà Nội, đặc biệt là những thành tựu kinh tế, văn hóa xã hội của Thủ đô trên hành trình 70 năm xây dựng và phát triển.
  • Phú Thọ ra mắt tour du lịch "Về miền Di sản UNESCO ghi danh"
    Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương và Tuần Văn hóa-Du lịch đất Tổ năm 2024 diễn ra từ ngày 9-18/4 (tức ngày 1-10 tháng 3 âm lịch) tại Khu Di tích lịch sử đền Hùng thành phố Việt Trì và các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh Phú Thọ, với nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật hấp dẫn. Đặc biệt, dịp này, Phú Thọ ra mắt tour du lịch “Về miền Di sản UNESCO ghi danh”, lấy đền Hùng làm điểm xuất phát chính để đi đến các điểm danh lam, thắng cảnh khác.
  • Quý I năm 2024, Thành phố Hà Nội đã thu hút 953,2 triệu USD vốn FDI
    Đây là thông tin được Chánh Văn phòng UBND Thành phố kiêm người phát ngôn UBND Thành phố Hà Nội Trương Việt Dũng chia sẻ tại “Họp báo thông tin tình hình kinh tế - xã hội Quý I năm 2024”, diễn ra chiều 28/3 tại Trụ sở UBND Thành phố Hà Nội.
  • Đêm nhạc đặc biệt tôn vinh nhà soạn nhạc Sergei Rachmaninoff tại Hà Nội
    Vào 20h ngày 30/3, tại Nhà hát Hồ Gươm, Hà Nội sẽ diễn ra đêm nhạc tôn vinh nhà soạn nhạc Sergei Rachmaninoff.
  • Giải Cống hiến 2024: Hòa Minzy là Nữ ca sĩ của năm, Đen Vâu lập cú đúp
    Tối 27/3, tại Nhà hát lớn Hà Nội đã diễn ra lễ trao giải Cống hiến 2024. Đây là mùa giải Cống hiến lần thứ 18 được tổ chức và mùa thứ hai được mở rộng sang lĩnh vực thể thao, với hai hệ thống giải là giải Âm nhạc Cống hiến và giải Thể thao Cống hiến.
  • “Đào, phở & piano” - trọn vẹn tình yêu Hà Nội
    Từ cuối năm 2023, tín hiệu rất vui với điện ảnh trong nước khi những bộ phim cả tư nhân và nhà nước lần lượt ra rạp, tạo được hiệu ứng tích cực. “Đào, phở và piano” của đạo diễn Phi Tiến Sơn là một trong số đó. Phim được nhà nước đặt hàng, từng giành giải Bông Sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 23.
  • Hà Nội và những gánh hàng rong...
    Khi nhắc về Hà Nội, trong vô vàn dáng hình hiện hữu, người ta không thể không nhắc tới những gánh hàng rong. Cùng Người Hà Nội hòa vào nhịp sống hối hả của 36 phố phường trên những gánh hàng rong...
  • Phố cổ của tôi
    Tạp chí Người Hà Nội trân trọng giới thiệu tới quý độc giả bài thơ Phố cổ của tôi của tác giả Nguyễn Duy Quý.
Trần Dần - một "ca đặc biệt"
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO