Thủ tướng Nga Vladimir Putin và người đồng nhiệm Ukraine Yulia Tymoshenko, ngà y 18/1, đã đạt được một thửa thuận tiến tới giải quyết cuộc khủng hoảng khí đốt vốn đẩy hà ng triệu dân châu à‚u và o cảnh thiếu gas giữa mùa đông giá lạnh.
Theo thửa thuận đạt được trong các cuộc hội đà m suốt đêm ở Moscow, Nga sẽ bán gas cho Ukraine với mức giá cao hơn nhưng chấp nhận khấu trừ 20% trong năm 2009. Phía Ukraine cũng sẽ không nâng các chi phí trung chuyển khí gas Nga sang châu à‚u trong năm 2009.
Thủ tướng Putin cho hay, giá gas và phí trung chuyển sẽ được tính theo cách tính giá của châu à‚u và o ngà y 1/1/2010. Dường như cả hai bên đửu đã nhượng bộ từ các quan điểm trước kia của mình. Nga từng tuyên bố sẽ tăng gấp đôi giá gas bán cho Ukraine còn Kiev khăng khăng chỉ chấp nhận tăng giá nhẹ và dọa sẽ nâng phí trung chuyển khí đốt Nga sang châu à‚u.
Khi cả hai bên rơi và o bế tắc, Nga cắt các nguồn cung cấp khí đốt cho Ukraine từ ngà y 1/1 và dừng xuất khẩu khí đốt sang các quốc gia châu à‚u qua Ukraine một tuần sau đó, viện dẫn Kiev ăn cắp gas từ các đường ống chạy qua lãnh thổ nước nà y. Tuần trước, hai bên đã đạt được một thửa thuận trung chuyển do EU môi giới, dọn đường cho việc nối lại các nguồn cung cấp khí đốt Nga cho liên minh nà y.
Tập đoà n khí đốt Nga Gazprom đã mở lại các khóa gas nối với các đường ống ở Ukraine và o sáng ngà y 13/1. Tuy nhiên, họ lại dừng bơm gas và i giử sau đó, cáo buộc Ukraine phong tửa dòng chảy gas sang các nước Balkan. Kiev nói rằng tuyến đường trung chuyển đe dọa lượng tiêu thụ nội địa của nước nà y.
Các cuộc hội đà m giữa ông Putin và bà Tymoshenko cùng một số lãnh đạo châu à‚u đã được tổ chức ở Moscow ngà y 17/1 trong một nỗ lực giải quyết giải quyết cuộc tranh cãi khi EU gia tăng áp lực lên cả Nga và Ukraine.
Một góc trạm bơm gas Sudzha của tập đoà n Gazprom. (Ảnh: Reuters)
Các nhà quan sát cho rằng, Nga dường như đạt được nhiửu hơn cả vử kinh tế và chính trị mặc dầu các nước vẫn còn đang theo dõi xem thửa thuận mới có hiệu lực đến đâu và bất ổn sẽ còn tiếp tục trong một thời gian nữa. Khi các cuộc hội đà m vử khí đốt giữa Moscow và Kiev bắt đầu cuối tháng 12 năm ngoái, Nga đưa ra mức giá 250 USD/1.000 m3 khí bán cho Ukraine trong năm 2009 với chi phí trung chuyển gas sang châu à‚u không thay đổi.
Ukraine phản đối "mức giá ưu đãi" nói trên, khẳng định nước nà y chỉ có thể trả 201 USD/1.000 m3 khí. Bên cạnh đó, các quan chức ở Kiev còn đòi nâng phí trung chuyển từ 1,7 USD lên hơn 2 USD cho mỗi 1.000 m3 khí qua 100km đường ống.
Các cuộc hội đà m đổ vỡ và Gazprom đã khóa các nguồn cung cấp gas sang Ukraine. Tiếp đó, tập đoà n nà y đưa ra một mức giá mới: 450 USD/1.000 m3 khí trong năm 2009, bằng mức giá thị trường châu à‚u nhưng cao hơn nhiửu so với con số 179,5 USD trong năm 2008.
Vử mặt chính trị, một số nhà quan sát đánh giá rằng Moscow đã chơi hết tầm "trận chiến trung chuyển" để cho Ukraine, quốc gia đang nỗ lực gia nhập EU, một bà i học: Không thể có điửu tốt nhất cho cả hai thế giới - vừa là một phần của "thế giới phương Tây" với một chính sách thù địch đối với Nga lại vừa giữ được sức cạnh tranh kinh tế vốn dựa chủ yếu và o mua năng lượng giá rẻ từ Nga. Tuy vậy, cả Nga và Ukraine nhiửu khả năng sẽ "thoát khửi cuộc Chiến tranh Lạnh theo đúng nghĩa đen nà y với tư cách là những người thua cuộc" vì EU có thể sẽ tìm kiếm các nguồn cung cấp năng lượng khác và chuyển đổi các tuyến ống dẫn trung chuyển, từ đó giảm bớt tầm quan trọng của các mối quan hệ EU - Nga và EU - Ukraine, theo một bà i bình luận trên trang web Russian Profile.