Biến động tỉ giá: Doanh nghiệp chịu hậu quả đầu tiên

"Nhiệt độ" lên cao nhất là  và o chiửu ngà y 16.1, giá USD trên thị trường tự do cao hơn tỉ giá do Ngân hà ng Nhà  nước (NHNN) công bố 5,89%, cao hơn giá của NH Thương mại (NHTM) niêm yết 1,72%. Không có sự bất thường nà o trên thị trường ngoại tệ chính thức.

Tỉ giá niêm yết bán VND/USD của các NHTM trong cả tuần tương đối ổn định, phổ biến quanh mức 17.475đ-17.484đ/USD. Nhưng trên thị trường tự do, giá USD liên tục tăng. Ngà y 13.1, giá 1USD bán ra trên thị trường tự do lên mức 17.700 đồng. Ngà y 16.1 mức mua-bán buổi sáng là  17.680đ-17.700đ/USD, chiửu lên 17.700đ-17.780đ.

 Ngay chủ một số cử­a hà ng và ng cũng tiếc nuối vì không dự đoán được mức tăng của giá USD để găm hà ng. Những tổ chức có giao dịch tà i chính liên quan đến ngoại tệ thì lo lắng theo dõi và  có những biện pháp phòng ngừa sự biến động của tỉ giá.

Sợ USD lên giá?

Có ba yếu tố được dư luận cho là  nguyên nhân của việc USD lên giá trong tuần qua. Thứ nhất, nhiửu người tin là  chỉ ngay trong tuần trước Tết Nguyên đán, NHNN sẽ tiếp tục hạ lãi suất (LS) cơ bản vử mức 7% và  theo đó LS kinh doanh, đặc biệt là  LS tiết kiệm VND sẽ giảm rất mạnh có thể chỉ còn 5-6%/năm.

 Trong tuần qua, LS huy động VND kử³ hạn theo tháng của các NH ở mức 6,99-7,78%/năm. LS huy động USD đang ở mức từ 2,35-3,55%/năm. Nếu chỉ với tương quan LS của 2 đồng tiửn ở thời điểm nà y cộng với mức mất giá của VND (tính theo tỉ giá trên thị trường tự do) trong mấy ngà y qua thì một số người cho rằng chuyển từ VND sang USD thì có lợi và  đảm bảo an toà n vốn hơn.  

 Thứ hai, theo dự đoán từ cuối năm 2008 của một tổ chức nghiên cứu tà i chính thì trong quý I/2009, tỉ giá VND/USD có thể lên 18.000 đồng, vì vậy có kử³ vọng NHNN sẽ điửu chỉnh tăng tỉ giá giao dịch liên NH ngoại tệ hoặc nới rộng thêm biên độ được phép niêm yết tỉ giá của các NHTM.

 Thứ ba, thông tin có hiện tượng DN vay USD tuy chưa đến kử³ trả nợ nhưng đã mua sẵn USD để giữ vì sợ tỉ giá sẽ tăng. Chính lượng đặt mua nhiửu của DN khiến cầu ngoại tệ tăng... Nhưng dù nguyên nhân nà o đi nữa, rõ rà ng là  đang tồn tại tâm lý lo ngại VND sẽ mất giá so với USD.

 Chính tâm lý nà y đã khiến tỉ giá trên thị trường tự do tăng khá mạnh trong tuần qua cho dù tỉ giá trên thị trường chính thức vẫn tương đối ổn định. Cũng vì yếu tố tâm lý nên đến sáng ngà y 17.1, giá USD bắt đầu giảm nhẹ, đến hôm qua (Chủ nhật) giá mua và o-bán ra 1USD xuống còn 17.590 đồng- 17.690 đồng.

Ai bị ảnh hưởng bởi chính sách tỉ giá?

7 tháng đầu năm 2008, tỉ giá có những biến động (nguồn cung ngoại tệ từ NH lúc rất thiếu, lúc thừa, lúc DN cần bán nhiửu NH không mua, lúc DN cần mua NH lại bán rất ít, tỉ giá trên thị trường tự do biến động quá mạnh...). DN XK khi vay vốn phải vay VND, nhưng nguồn trả nợ là  tiửn hà ng thu được từ nước ngoà i lại là  USD. DN khi cần NK phải mua USD với giá cao, nhưng khi ngoại tệ vử tà i khoản lại phải bán cho NH với giá thấp hơn...

 Vì vậy, nhiửu DN XNK trong năm 2008 do mức chênh lệch tỉ giá giữa mua và  bán ngoại tệ đã bị ảnh hưởng không nhử đến kết quả sản xuất, kinh doanh. Nếu tỉ giá lại biến động mạnh nữa trong thời gian nà y sẽ lại thêm một nỗi lo cho DN trong bối cảnh năm 2009 vốn đã khó dự báo vử thị trường và  ảnh hưởng của khủng hoảng tà i chính.

 Trong thông báo cuối tuần qua, NHNN cho biết, đang tiếp tục theo dõi sát diễn biến thị trường, điửu hà nh tỉ giá linh hoạt, bảo đảm góp phần kiểm soát nhập siêu, ổn định kinh tế vĩ mô. Với nội dung tuyên bố như vậy, dư luận khó có thể đoán định được ý đồ của NHNN vử chính sách tỉ giá thời gian tới. Chắc chắn NHNN cũng cùng chung mong muốn với các DN và  tổ chức tà i chính là  có một chính sách tỉ giá ổn định giúp nửn kinh tế có thể dự kiến được kế hoạch tà i chính, nhưng vấn đử không thể dễ dà ng như thế khi phải xử­ lý cân đối chung của kinh tế vĩ mô.

 Nếu chính sách tỉ giá nhằm tăng XK thì lại có thể ảnh hưởng đến các DN nhập khẩu (mà  VN vẫn là  nước chịu áp lực lớn từ nhập khẩu, nhiửu DN xuất khẩu nguyên vật liệu phải nhập khẩu), gây ra tăng giảm giá trong nước... Một vấn đử nữa cũng rất phức tạp là  xử­ lý tình trạng USD hoá nửn kinh tế.

 Số dư tiửn gử­i ngoại tệ trong hệ thống NH đang có tốc độ tăng khá mạnh (riêng HN tăng gần gấp 6 lần, tính đến cuối tháng 12.2008, tốc độ tăng tiửn gử­i ngoại tệ so cuối năm 2007 là  30,3%, trong khi tốc độ tăng tiửn gử­i VND chỉ 5,2%).

Nếu các NHTM không giảm tiếp LS huy động ngoại tệ thì khi LSCB giảm, LS huy động VND giảm thì người gử­i tiửn cộng với USD lên giá sẽ có xu hướng dịch chuyển từ VND sang USD. Với bối cảnh như hiện nay, chính sách tỉ giá có vẻ như đang được quan tâm nhất từ nhiửu phía. Linh hoạt nhưng không gây sốc, đó là  điửu mà  DN và  các tổ chức tà i chính mong muốn ở chính sách tỉ giá của NHNN.