Chúng tôi ghé cù lao Bạch Đằng một buổi sáng còn đẫm sương. Qua cầu Bạch Đằng, chúng tôi đã đặt chân vào đất cù lao nổi danh của tỉnh Bình Dương. Những con đường được thảm nhựa khang trang, những ngôi nhà ngói được bao bọc xung quanh toàn cây ăn trái yên ả đến nao lòng. Mùa vụ lúa hè thu đang tất tả được thu hoạch, ở những cánh đồng còn thơm mùi khói đốt đồng, người dân của xã Bạch Đằng đang gieo vụ lúa Đông Xuân.
Miếng bưởi là đầu câu chuyện
Ông Ngô Mạnh Hùng - người được mệnh danh là vua bưởi của vùng đất cù lao tiếp đón chúng tôi bằng ấm trà nóng trong không khí mát rượi từ vườn bưởi nhà mình. Uống ngụm trà, ông Hùng tỏ ra nuối tiếc: “Anh chị nhà báo ghé thăm Bạch Đằng mùa này thật tiếc, bưởi mới ra trái thôi. Ở vùng này tiếp khách thì phải có bưởi thì mới đủ lễ”. Ông cười thật hiền, nụ cười hiền như bao người con ở đất cù lao Bạch Đằng
Ông Ngô Mạnh Hùng - bên vườn bưởi nghịch mùa trĩu quả.
Năm 1992, gia đình ông Hùng dời về cù lao sinh sống. Khi ấy Bạch Đằng vẫn còn là một địa phương nghèo, kinh tế chủ đạo vẫn dựa vào 2 vụ lúa hè thu và đông xuân. Vùng bưởi Tân Triều - Biên Hòa - Đồng Nai lâu nay ít người biết đến là từ cù lao Bạch Đằng mà ra. Sau giải phóng vùng đất Mỹ Quới, Mỹ Hòa nơi cung cấp hai phần ba số lượng bưởi cho “thương hiệu bưởi Tân Triều” thuộc về tỉnh Sông Bé, mà ngày nay sau bao lần thay đổi trở thành địa danh cù lao Bạch Đằng - xã Bạch Đằng - thị xã Tân Uyên.
Vùng đất bưởi đường lúc bấy giờ vẫn còn nghèo nàn, lạc hậu, cơ sở hạ tầng còn nhiều thiếu thốn, muốn sang cù lao chỉ có cách đi phà từ Tân Uyên hoặc từ huyện Vĩnh Cửu - Đồng Nai. Nhưng vẫn còn đó di sản cây bưởi mà ông cha ta hàng trăm năm trước đi khai hoang lập ấp mà hình thành nên. Ông Hùng kể: “Thời điểm những năm 90 thế kỷ trước, đời sống của người dân từng bước nâng lên, kéo theo nhu cầu tiêu thụ bưởi cũng tăng. Nhưng lúc đó bưởi chủ yếu chỉ có trái tầm tháng 9 là hết mùa”.
Ông Hùng chính là người đi tiên phong tạo ra loại bưởi trái mùa để bán đúng vào dịp Tết cổ truyền, làm thay đổi hoàn toàn cách trồng bưởi của vùng đất Bạch Đằng… hướng tới phục vụ đúng nhu cầu của người tiêu dùng trong ngày Tết. Vụ bưởi nghịch mùa đầu tiên ông Hùng làm là vào năm 1996, nhưng lại cho kết quả hết sức thảm hại. Bưởi ra trái không đều, trái nhỏ trái to, trái chín trái sống, mùa bưởi Tết năm đó ông Hùng trắng tay.
Thất bại không làm ông Hùng thoái chí. Nắm được quy luật sinh trưởng của bưởi từ khi ra hoa đến khi quả chín thời gian kéo dài khoảng 6,5 tháng, ông Hùng lại mày mò lên kế hoạch “ép” bưởi phải ra hoa đậu trái đúng tính toán của mình. Nhưng vấn đề ông gặp phải chính là nếu để bưởi cho trái trúng dịp Tết, cây bưởi phải chịu 3-4 tháng mưa. Không có cách bảo vệ, thì bưởi sẽ bị ghẻ, sâu bệnh. Ông Hùng lấy bọc nhựa PE để bảo vệ trái trong những tháng mưa tầm tã. Giải được bài toán “mưa dầm dề” gây bệnh cho bưởi, vườn bưởi nghịch mùa nhà ông đã cho quả nặng trĩu cành vào mùa thu hoạch. Ông Hùng tự hào khoe”: Có Tết một cặp bưởi ông bán mua hẳn được hai chỉ vàng. Và từ đây, bí quyết trồng bưởi ngịch mùa lan truyền rộng rãi khắp mượt cù lao Bạch Đằng.
Chính nhờ cây bưởi, không những gia đình ông Hùng khấm khá lên mà còn biến vùng đất thuần nông này trở thành nơi sản sinh ra hàng chục triệu phú, tỷ phú nhờ cây bưởi. Cây bưởi biến vùng quê nghèo trở nên sung túc, trù phú, giúp cho xã Bạch Đằng sớm hoàn thành chỉ tiêu xây dựng nông thôn mới.
Để hương bưởi bay xa
Quyết định 45 của tỉnh Bình Dương vể việc hỗ trợ gìn giữ và phát triển vườn cây ăn trái đặc sản của địa phương đã tiếp thêm sức sống cho những vùng cây trái, trong đó có xã Bạch Đằng. Năm 2016, 332 hộ nông dân của xã tiếp tục được hưởng chế độ ưu đãi về cây giống, tiền phân bón, chăm sóc cây bưởi. Trong đó có 259 hộ trồng mới, chủ yếu tập trung các loại: bưởi đường lá cam, bưởi da xanh, bưởi ổi… Bên cạnh đó để khai thác giá trị gia tăng từ vườn bưởi Bạch Đằng, UBND tỉnh đang xây dựng đề án “Phát triển vùng du lịch sinh thái, du lịch làng nghề, vườn cây ăn trái” tại các địa phương có nhiều tiềm năng như Lái Thiêu, Bạch Đằng… Tiềm năng về du lịch, dịch vụ đang mở ra cánh cửa đối với các nhà đầu tư trong và ngoài tỉnh.
Ông Đỗ Hữu Tri - chủ tịch UBND xã Bạch Đằng chia sẻ, nói không quá khi cây bưởi chính là cây xóa đói giảm nghèo. Hương vị bưởi ngọt ngào chỉ có phù sa sông Đồng Nai bồi đắp cho loại đặc sản này mới cho ra những quả bưởi mang phong vị độc đáo, đặc trưng của đất cù lao Bạch Đằng. Nhờ cây bưởi, đời sống người dân ngày một ổn định, nhiều hộ xây nhà kiên cố, mua xe ô tô trở thành triệu phú ngay trên mảnh đất quê hương của mình. Ông Trí còn nhấn mạnh, chính cây bưởi đã giúp Bạch Đằng hoàn thành các tiêu chí xây dựng nông thôn mới vào năm 2013. Cơ sở hạ tầng khang trang, điện đường trường trạm phục vụ đầy đủ nhu cầu sinh hoạt học tập, lao động, văn hóa, giải trí của người dân nơi đây là bằng chứng rõ nét mà hương bưởi mang lại. Hiện tại đầu ra của bưởi Bạch Đằng rất khả quan, bưởi được đưa vào hệ thống siêu thị tại Bình Dương; các thương lái tìm về Bạch Đằng thu mua và phân phối lại trên cả nước và cả khách đến mua lẻ bưởi khi có dịp tham quan Bạch Đằng... Đó là lý do xã Bạch Đằng tin tưởng, cây bưởi không còn là cây xóa đói giảm nghèo, mà chính là cây trồng giúp bà con nông dân làm giàu.
Thạc sĩ Dương Hoàng Lộc - trường Đại học KHXH & NV TP. Hồ Chí Minh - đơn vị đang hỗ trợ Bình Dương xây dựng đề án “Phát triển vùng du lịch sinh thái, du lịch làng nghề, vườn cây ăn trái” đã đánh giá rất cao về tiềm năng phát triển du lịch nơi đây. Theo ông Lộc, cù lao Bạch Đằng hầu như ít bị ảnh hưởng của quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa của Bình Dương. Bạch Đằng còn mang dáng dấp của vùng quê miệt vườn, những khoảng ruộng xanh tươi, vườn cây ăn trái trĩu quả được sông Đồng Nai nuôi nấng bằng phù sa màu mỡ. Bạch Đằng không những là lá phổi xanh của khu vực phía Bắc, mà còn là nơi có đầy đủ điều kiện phát triển du lịch miệt vườn, du lịch sinh thái hấp dẫn du khách. Bởi nơi đây ngoài ngôi nhà cổ của ông Đỗ Cao Thứa có hàng trăm năm tuổi, là các ngôi đình thần mang đậm dấu ấn văn hóa Nam Bộ và con sông Đồng Nai thơ mộng hứa hẹn nhiều loại hình du lịch văn hóa, sinh thái cho vùng quê này phát triển rực rỡ hơn nữa.
Ông Lộc cũng cảnh báo, hãy lấy bài học từ vườn xây ăn trái Lái Thiêu từ nhiều năm trước để định hướng và xây dựng Bạch Đằng trở thành một khu du lịch bền vững kiểu mẫu. Bạch Đằng phải giữ lại dáng dấp, phong vị làng quê miệt vườn, nhất quyết không bị ảnh hưởng bởi công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Ông Đỗ Hữu Trí - chủ tịch UBND xã Bạch Đằng cho biết thêm, qua sự hỗ trợ của các cơ quan chức năng, xã thường xuyên mở các lớp tập huấn trồng và chăm sóc cây bưởi. Bên cạnh đó, địa phương cũng đã cử hàng trăm lượt hộ nông dân đi tham quan các mô hình phát triển du lịch miệt vườn tại các tỉnh miền Tây. Đây là những bước chuẩn bị cần thiết cho Bạch Đằng tiếp tục trở mình trở thành điểm đến lý tưởng cho du khách. Hiện xã đang có một sân golf tiêu chuẩn quốc tế đã đón 6000 lượt khách chỉ trong 3 tháng đầu năm 2018. Ngoài ra một dự án du lịch sinh thái đang trong quá trình giải tỏa đền bù cũng được gấp rút hoàn thành. Hy vọng một ngày không xa, hương vị bưởi đường lá cam, bưởi ổi… cái ngọt thanh mà không the, không chát chỉ có bưởi Bạch Đằng có được sẽ còn bay xa hơn nữa.
.jpg "Trưng bày chuyên đề “Điện Biên Phủ - Tinh thần bất diệt”")
.jpg "Phát động Cuộc thi trực tuyến tìm hiểu về chủ đề 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô")
