Xứ Bắc có bốn mùa. Những cơn mưa mùa hạ cho đất trời dịu lại sau những ngày nắng đổ lửa. Mùa thu họa hoằn mới có những cơn mưa ướt đường để người ta đỡ thương những bông hoa bạc cả màu cánh vì nắng cuối mùa. Còn những cơn mưa mùa đông khiến người ta sợ, chỉ mong rét ngọt chứ mưa trong giá lạnh thì thật đáng sợ.
Xứ Bắc có bốn mùa. Những cơn mưa mùa hạ cho đất trời dịu lại sau những ngày nắng đổ lửa. Mùa thu họa hoằn mới có những cơn mưa ướt đường để người ta đỡ thương những bông hoa bạc cả màu cánh vì nắng cuối mùa. Còn những cơn mưa mùa đông khiến người ta sợ, chỉ mong rét ngọt chứ mưa trong giá lạnh thì thật đáng sợ. Chỉ khi mùa xuân đến, mưa xuân mới làm người ta ưng ý. Trong nhiều lễ hội mùa xuân, cầu mưa là một nghi thức khá quan trọng, mưa thuận gió hòa mới mong mùa màng tươi tốt, đời sống của dân thôn no đủ.
Mưa bụi và se lạnh, lạnh đủ để con gái mang áo ấm làm duyên, nếu lỡ quên thì tô lại son môi thôi cũng đủ ấm. Không có nắng mà màu áo, màu son con gái tươi tắn cũng khiến phố bừng sáng. Đám thanh tân ồn ã tìm đến những quán hàng hoài cổ ngắm nhìn đầy lạ lẫm. Họ phải hỏi về một món đồ, là cái xe phượng hoàng, là hộp phấn con én, hay cái máy khâu từ thời xa lắc, bọc chỗ tay cầm là một miếng vải hoa con công. Ngoài kia mưa ướt áo, những bông hoa mang màu tươi tắn nhất, màu mà hoa dành dụm để có được trong làn mưa xuân, hay chính mưa xuân cho hoa màu đẹp như thế không biết.
Những con đường ướt mưa dẫn về làng, lúa bén rễ đã xanh om, mưa đọng trên lá lúa, trên cỏ như những hạt ngọc trong vắt. Có ngày nắng nỏ, có tiết hanh hao, rồi chuyển gió giao mùa. Xuân về đem mưa đến, mưa lớp lớp cho cha trời mẹ đất giao hòa, cùng với đó vạn vật sinh sôi, vạn vật hồi sinh với một nguồn sinh khí ngập tràn. Thế nên trong mùa xuân, những làng, những tổng thường mở hội. Khách phương xa về theo lối cờ hội là về đến quán, đến đình. Trong làn mưa bụi khói hương không bay xa mà tan trong mưa. Người ta thành tâm dâng lễ vật đến vị thánh linh thiêng để cầu mong những an hòa, thịnh vượng. Đám rước từ miếu về đình đi trong mưa bay, những sơn son thếp vàng ướt mưa lấp lánh. Là thời gian, là đức tin tự tiền nhân truyền lại hay tự trong mỗi người hôm nay, mới như làn mưa vừa buông xuống. Đám rước đi qua cánh đồng, cơn gió như chậm lại. Gió truyền đi nguồn sinh khí tốt cho cả vùng trời, từ cổ thụ giữa cánh đồng, đến hàng cây gạo dưới bến sông, cho đến con mương dẫn nước vào cánh đồng và đến với mỗi người tín tâm. Lúa mới cấy gặp mưa xuân như nhìn thấy nhánh lên xanh. Tiếng trống âm vang qua cánh đồng, làng xã bên cũng lùng tùng trống hội.
Đám rước qua làng, người trong làng sắp mâm lễ nhỏ bầy ra cổng dâng Thánh. Một lần nữa nhắc nhớ công trạng của ngài khai ấp lập làng, để dân làng hôm nay có ruộng đồng màu mỡ, hoa trái bốn mùa. Nhiều nhà mở toang cửa đón luồng sinh khí ấy. Mưa xuân bay cùng nếp nghĩ vượt thời gian trở về những ngày xa xưa, giặc giã, thiên tai, đói kém, ngài đã hiển linh cứu giúp dân làng. Không gian thiêng như rộng mở khắp vùng đất thờ ngài. Từ đình miếu, cho đến mỗi nóc nhà khói hương đang lan tỏa.
Mưa trong mấy ngày hội, bông hoa trong sân miếu, sân đền đẫm nước, hương hoa tan trong mưa xuân và lộc mầm cũng nao nức. Mưa nhắc người ta rằng mùa sẽ thuận cho gieo trồng, sinh sôi, nảy nở. Mưa biến tan nỗi buồn về nơi thăm thẳm, mưa cho nguồn dương khí từ trời thấm xuống đất nâu, sinh lực từ vũ trụ thấm trong hơi thở, phải cảm nhận được điều ấy mới là đón nhận trọn vẹn mùa xuân.
Mưa ướt mái đình để rêu phủ, khói hương cũng vẫn tan trong mưa khiến không gian trở nên huyền ảo. Đám con gái lấy tay che đầu như thể làm duyên. Đám con trai thây kệ mưa buông, sau việc làng chúng tụ tập nói cười rôm rả. Nhiều ánh mắt gặp nhau ngại ngùng, cô gái cúi xuống lảng tránh. Những con ngõ nhỏ hình xương cá dắt lối về nhà, kẻ đi trước, người đi sau, mưa chùng chình khiến chẳng ai bước vội. Lạ thật, cứ đến hẹn là mùa xuân về, cứ đến ngày là làng mở hội, sao tâm trạng con người trong đám hội khác thế? Thấy gần gụi, da diết, thấy nhớ mong đến không ngủ. Mong cho trời sáng để ra việc làng, mong cho trời tối để đưa người về, mong giáp mặt để nói gì đó bâng quơ, điều nghĩ mãi thì chẳng dám nói.
Thế rồi, khi mưa cạn, le lói nắng mới từ cánh đồng lúa đã xanh có nhà gái nhận trầu cau người ngõ ngoài, với lời hẹn sau vụ tháng 10 xin được cưới hỏi liền tay.
Từ hôm mưa rửa cửa đình sau ngày lễ hội, đến đêm động trời chuyển mùa không mấy xa. Rồng đón lối, mây vần vũ, mưa về đúng cho lúa phất cờ mà lên. Mùa đã qua trong những nhớ nhung, nhớ một đêm hội xuân, cỏ nát ngái dưới chân bước, mưa phủ bụi mà ấm áp lạ thường. Hai trái tim nghe thật rõ nhịp đập. Cô gái không nói nhận lời nhưng thủy chung như nhất với mối tình đầu. Để mấy chục năm đằng đẵng, có người thoát ly trên tỉnh mà không tuần nào không đạp xe về làng, lỉnh kỉnh quà treo ghi đông, là áo cho vợ, là đồ chơi cho con. Đến tuổi hưu, ông trả nhà tập thể, về xây tường hoa cho sân nhà gọn ghẽ, chặt tre, ngâm xoan sửa nhà ngang tươm tất, lo toan bao việc lớn cho vợ con. Mùa lại mùa qua, tóc pha sương, cháu con đầy nhà, ông vẫn nhặt cỏ mần trầu cho bà đun nước gội đầu. Ông nhớ suối tóc dài ướt mưa hội mùa xuân năm ấy.
Làng đã giao việc, hội mùa xuân năm sau, ông sẽ làm chủ tế, vì gia đình nhà mình tốt phúc lộc. Bà cũng nhớ hội xuân năm xưa, thế mà đã 50 năm. Thời gian đằng đẵng mà thu lại cũng chỉ trong lòng tay. Các con đi vắng cả, ông nắm lấy tay bà, khô gầy và đồi mồi đã mọc đầy.
Những hạt mưa xuân vẫn giăng mắc êm đềm như xưa.
.jpg "Câu chuyện một giờ")
.jpg "Trưng bày chuyên đề “Điện Biên Phủ - Tinh thần bất diệt”")
.jpg "Truyền thống, đạo lý \"Uống nước nhớ nguồn\" đã kết tinh thành nét đẹp văn hóa của Tây Hồ")
