Tình yêu dành cho thiếu nhi của một nhà thơ
Thơ - Ngày đăng : 10:20, 17/07/2017
Nhà thơ Dương Thuấn là người dân tộc Tày, ông sinh ra tại Bản Hon, xã Bành Trạch, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn. Nơi có hồ Ba Bể, sông Năng, thác Đầu Đẳng, động Puông, núi Phja Bjoóc… mảnh đất gió núi, đại ngàn ấy chính là nguồn sữa văn hóa nuôi lớn tình yêu thi ca trong ông để sau này, ông trở thành một trong những gương mặt tiêu biểu của thơ ca Tày nói riêng và thơ Việt Nam đương đại nói chung.
Có thể nói, bằng tình yêu với trẻ em, nhà thơ Dương Thuấn đã dành nhiều tình cảm và tâm huyết cho thơ thiếu nhi, những bài thơ thiếu nhi của ông luôn có sự trong sáng, hồn nhiên, tinh nghịch của trẻ em miền núi. Sáng tác cho thiếu nhi chiếm tỷ lệ đáng kể trong thơ Dương Thuấn, các tác phẩm viết cho thiếu nhi tiêu biểu của ông phải kể đến tập Cưỡi ngựa đi săn, Bà lão và chích chòe, Trăng mã Pì Lèng, Dương Thuấn - Thơ với tuổi thơ, Chia trứng công… Năm 2010, Dương Thuấn là nhà thơ dân tộc thiểu số đầu tiên cho ra đời tuyển tập thơ song ngữ Tày - Việt dày 2.000 trang gồm ba tập, trong đó tập thứ ba là tập thơ dành riêng cho thiếu nhi.
Có thể nói, thơ thiếu nhi đã đem lại cho ông nhiều thành công, ngay từ năm 1986, ông đoạt giải khuyến khích cuộc thi Thơ viết cho thiếu nhi do Hội Nhà văn Việt Nam và Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh phối hợp tổ chức đã báo hiệu tương lai rộng mở cho một tài năng thơ. Năm 1992, với tập thơ đầu tay viết cho thiếu nhi Cưỡi ngựa đi săn, Dương Thuấn đã nhận được Giải A Giải thưởng hàng năm của Hội Nhà văn Việt Nam. Cũng với tác phẩm này, cùng năm Dương Thuấn còn nhận thêm giải Nhất của Hội giao lưu văn hóa Nhật - Việt.
Hình ảnh thiên nhiên miền núi trong thơ Dương Thuấn hiện lên phong phú, đa dạng. Người đọc như cảm nhận được âm thanh của núi rừng, như đang đi dạo cùng trẻ em miền núi. Trong bài thơ Vào hè, nhà thơ Dương Thuấn viết:
“Măng vầu cởi áo
Mở lá cánh ve
Ông trời thở phè
Bay từng phoi lửa
Ông sấm ra cửa
Tập súng trên cao”
(Vào hè - Cưỡi ngựa đi săn)
Thế giới tuổi thơ tràn ngập sắc màu, với cây cỏ, chim muông đã đi vào thơ Dương Thuấn một cách tự nhiên, chân thực nhất. Những bài thơ ông viết cho trẻ em với những loại hoa quả chỉ có miền núi mới có được thể hiện qua những bài thơ Hoa mơ, Hoa lê, Bjoóc mạ, Hạt dẻ, Cây sau sau, Cây sui, Bứa, Xổ, Gắm, Bồ khai, Núc nác, Mùa hoa chít nở, Hồng sinh con, Mong dưa chín, Cây tre, Chuối rừng…
“Mặc cho nắng táp
Mặc cho gió xoay
To bằng bàn tay
Dài như lưỡi mác”
(Núc nác - Chia trứng công)
Một thế giới thu nhỏ mang linh hồn của quê hương Bắc Kạn, của quê hương người Tày. Từ con ngựa ở tàu/ suốt đời ngủ đứng đến cá dưới vực sâu/ vừa bơi vừa ngủ. Chao ôi! Hình ảnh mới đáng yêu và dễ thương làm sao:
Cỏ cây đi ngủ
Lá khép vào nhau
Cá dưới vực sâu
Vừa bơi vừa ngủ
Con ngựa ở tàu
Suốt đời ngủ đứng
Con chim đậu vững
Ngủ trên ngọn cây
Con giơi ngủ ngày
Chân treo vòm đá
Cuộc trò chuyện ngộ nghĩnh của ếch và cá rô được nhà thơ Dương Thuấn miêu tả hết sức hồn nhiên:
Một đêm mùa hạ
Trời đầy trăng sao
Có một chú ếch
Ngồi ở bờ ao
Mồm luôn đớp đớp
Uống bóng trăng vào
Cá rô thấy lạ
Mới hỏi làm sao
Ếch bảo cố đớp
Ăn hết trăng sao
Cho trời tối lại
Thành cơn mưa rào
Cá rô nghe vậy
Cười sủi cả ao.
Cái nhìn vui vẻ trong veo của trẻ em với thế giới xung quanh đã vang lên trong những câu thơ của nhà thơ Dương Thuấn. Nguồn nước quê hương Hồ Ba Bể ngọt ngào đã được nhà thơ miêu tả lại:
Tiếng chim hót trong veo
Làm xanh biếc da trời
Con chim đã uống nước
Hồ Ba Bể đấy thôi.
Thơ trẻ em dân tộc thiểu số mang vẻ đẹp ở sự diễn đạt giản dị, mộc mạc. Vẻ tinh nghịch, hồn nhiên của những đứa trẻ quen sống với núi rừng được nhà thơ gọi là những em bé xứ Mây:
Những em bé xứ Mây
Tóc nâu
Da thơm mùi cỏ
Chạy đuổi theo trăng
Trăng chạy xuống nước
Cả lũ đứng cười ha hả.
Đề tài trẻ em luôn cuốn hút nhà thơ vì ông cũng thường xuyên hay chơi và quan sát trẻ em. Ông rất thích thú khi làm thơ cho trẻ em đọc, do đó những tứ thơ cho trẻ em được hình thành rất nhanh mỗi khi ông quan sát thế giới xung quanh.
Mặc dù đã xa quê từ lâu, kể từ khi tham dự học khóa IV trường Viết Văn Nguyễn Du và tốt nghiệp xuất sắc ở vị trí thủ khoa năm 1992 được giữ lại làm cán bộ giảng dạy ở trường, sau đó về công tác tại báo Thiếu niên Tiền Phong. Sống và viết ở Hà Nội từ bấy đến nay, nhưng tình cảm với quê hương vẫn luôn ở trong ông. Ông cho rằng, kỷ niệm đối với người sáng tác rất quan trọng. Từ những kỷ niệm sẽ hình thành tác phẩm văn học, rất nhiều kỷ niệm về quê hương bản Hon yêu dấu đã đi vào thơ Dương Thuấn một cách dung dị và tự nhiên do đó, hằng trăm bài thơ về trẻ em đã được sinh ra một cách dung dị và tự nhiên như thế.