Lần đầu tiên phát hiện sao hồi sinh
Danh thắng & Di tích Hà Nội - Ngày đăng : 07:42, 25/05/2009
Nhóm các nhà thiên văn học tới từ Canada, Anh, Hà Lan, Australia và Mử¹ sử dụng kính thiên văn radio Robert C. Byrd tại thị trấn Green Bank, bang West Virginia, Mử¹ để quan sát gần 1/3 số sao từ trong dải Ngân Hà . Chúng tôi nhìn thấy rất nhiửu sao từ mới, song có một sao thực sự đặc biệt. Nó quay rất chậm trước khi chết, nhưng sau khi được tái sinh tốc độ quay của nó lên tới và i trăm vòng/giây và tuổi thọ cũng tăng lên rất nhiửu, nhà vật lý thiên văn Anne Archibald, một thà nh viên trong nhóm nghiên cứu, phát biểu.
Để những người không biết nhiửu vử thiên văn dễ hình dung, Archibald so sánh ngôi sao với quả bóng trôi nổi trong bồn tắm. Bạn nhúng tay và o nước rồi đảo theo vòng tròn. Đương nhiên quả bóng bà n sẽ quay, nhưng khá chậm. Sau đó bạn mở van ở đáy bể để xả nước. Nước sẽ tạo thà nh xoáy ở phía trên lỗ hổng. Khi quả bóng bà n lọt và o xoáy nước, tốc độ xoay của nó sẽ tăng lên rất nhanh, cô giải thích.
Thông thường sao từ chỉ phát ra từ trường trong khoảng một triệu tới 10 triệu năm, sau đó chúng chết dần. Nhưng một và i sao từ lại được tái chế thà nh sao từ khác với tốc độ xoay lên tới hà ng trăm vòng/giây. Ingrid Stairs, một giảng viên của Đại học British Columbia (Canada), phát biểu: Đây là lần đầu tiên chúng tôi chứng kiến hiện tượng sao tự tái chế trong vũ trụ. Nó sẽ giúp chúng tôi nghiên cứu quá trình tiến hóa và tái sinh của sao từ.
Sao từ (pulsar) là một dạng sao neutron với từ trường mạnh hơn từ trường trái đất khoảng 1.000 tỷ lần. Từ trường của chúng có thể ép một con trâu mộng thà nh bánh có độ dà y tương đương kích thước nguyên tử. Đường kính trung bình của sao từ và o khoảng 20 km, nhưng chúng lại có khối lượng gấp nhiửu lần mặt trời của chúng ta. Sao từ có mật độ đặc đến nỗi một mẩu vật chất bằng bao diêm của chúng có thể nặng và i trăm triệu tấn. Phần lớn chúng tự quay với tốc độ lớn (tối thiểu và i vòng trong một giây). Và o năm 2005 các nhà thiên văn Thụy Sử¹ phát hiện một sao từ quay tới tốc độ kỷ lục: 600 vòng/giây.
Một sao từ do kính viễn vọng không gian Spitzer của NASA
phát hiện nằm giữa một đĩa vật chất khổng lồ. Ảnh: NASA.
Theo các nhà khoa học, sao từ là phần còn lại của những sao siêu lớn sau khi chúng nổ tung. Tuổi thọ của sao từ thường ngắn. Từ trường mạnh của chúng suy yếu dần trong vòng 10.000 năm, sau đó mọi hoạt động và bức xạ tia X ngừng hẳn. Người ta ước tính trong Ngân Hà có ít nhất 30 triệu sao từ đã "chết".
Các chấn động trên bử mặt sao từ gây ra biến đổi bản thân ngôi sao và từ trường bao quanh nó, thường dẫn đến hiện tượng bùng phát tia gamma từng được ghi nhận trên địa cầu năm 1979, 1998 và 2004.