Việt Nam từ chối kiện Google Books?

Việt Nam cũng có khoảng 4.000 tác phẩm của các tác giả được số hóa, với sự hỗ trợ của Liên đoà n quốc tế các tổ chức quản lý tập thể quyửn sao chép (IFRRO), Trung tâm Bảo vệ quyửn tác giả Văn học VN (VLCC) sẽ đại diện các chủ sở hữu quyửn  tại VN tham gia và o nhóm Thửa thuận thu xếp"  nhằm mục đích bảo vệ quyửn và  lợi ích hợp pháp của các chủ sở hữu quyửn.

P/v Báo điện tử­ Người Hà  Nội đã có cuộc trao đổi với bà  Đoà n Thị Lam Luyến, Giám đốc VLCC vử vấn đử nà y.

- Bà  có thể cho biết lợi thế khi là  thà nh viên của IFRRO?

IFRRO hướng dẫn chúng tôi mọi thứ, có thể coi là  chiến thuật  để ứng xử­ với Google, Google có số hoá đưa ra tiêu chuẩn như thế nà o là  sách đã số hóa, thế nà o là  phụ chương... và  thông báo dà i dằng dặc nếu bình thường đọc thì không thể hiểu được. Nó được viết bằng tiếng Việt, nhưng người nước ngoà i viết rất khó hiểu, tối nghĩa nên chúng tôi phải nhử các chuyên gia giúp đỡ mới có thể hiểu được. VLCC chưa phải là  vững mạnh nhưng được liên đoà n quốc tế vử quyửn sao chép chỉ đạo tin rằng chúng tôi sẽ có hướng đi tốt nhất.

- Mức thương lượng mà  Google đưa ra?

Hiện tại, Google cũng đồng ý bồi thường một khoản tiửn, cụ thể là  60USD cho 1 tác phẩm được họ số hoá còn bản quyửn sử­ dụng thì giử chưa xác định được, vì họ đưa ra 63 % doanh thu chia đửu cho các tác phẩm chung, tất nhiên không chia đửu mà  chia cho các tác phẩm dựa trên số lần truy cập cụ thể, thì bây giử cũng chưa biết mỗi nước là  bao nhiêu và  cũng có thể nhiửu nhưng cũng có thể ít nhưng trước mắt Google đồng ý trả tiửn số hoá cho mỗi tác giả là  như nhau.

- Phải chăng đây là  mức giá hợp lý cho VN?

Gần đây có rất nhiửu trang wed của VN tìm đến gặp chúng tôi để xin cấp phép nhưng không nói gì đến tiửn bồi thường vử số hóa. Theo như điửu 9 của Công ước Bern và  với định nghĩa trong quyửn sao chép trong Luật sở hữu trí tuệ, sao chép có nghĩa là  kể cả lưu giữ thôi chưa khai thác gì cũng được coi là  sao chép tác phẩm, và  khi là m việc đó phải xin phép tác giả hoặc khi xin phép tác giả vẫn phải trả tiửn thù lao. Аối với tác phẩm được công bố rồi thì không phải xin phép nhưng có những đối tượng vẫn phải trả tiửn thù lao. Vì vậy, Google đã đặt vấn đử trả tiửn bản quyửn thì theo tôi là  hoan nghênh và  số tiửn số hoá tương đương với 1triệu VN đồng thì đối với nước khác 60USD là  thấp nhưng đối với người VN thì nó cũng không nhử chút nà o.

- Nếu vậy, VN sẽ từ chối tham gia vụ kiện?

Theo chúng tôi và  ý kiến của các nhà  tư vấn ở quốc tế thì VN nên tham gia thoả thuận thu xếp thì hơn chứ không nên kiện. Mình đồng ý nghĩa là  mình cấp phép thì đương nhiên sẽ thu vử cho các chủ sở hữu của VN, riêng tiửn số hoá cũng có thể là  4, 5tỷ đồng còn 63% số tiửn họ sử­ dụng sau nà y sẽ còn lớn hơn.

- Có nghĩa là  chúng ta sẽ được rất nhiửu và  mất rất ít?

Ngoà i 4.000 tác phẩm đã được Google số hoá, mình có thể đưa cho họ một danh sách mà  người ta sẽ số hóa và  có thể chấp nhận 50 “ 60 nghìn tác phẩm của VN, đương nhiên các chủ sở hữu có 1 số tiửn lớn, một thu nhập cao. Bên cạnh đó thì người viết bao giử cũng muốn tác phẩm của mình có nhiửu người đọc. Chủ sở hữu phải hiểu rằng cả NXB và  tác giả, NXB góp phần và o công bố 1 cuốn sách thì họ cũng có bản quyửn của họ và  cũng có những tác phẩm xuất bản từ rất lâu rồi thì chỉ có quyửn tác giả thôi. Cho nên khi tham gia vụ nà y, chúng tôi phải nộp cho Google một danh sách gồm  danh sách có cả tác giả và  NXB và  danh sách chỉ riêng tác giả.

- Việc cung cấp danh sách đã được thực hiện đến đâu rồi, thưa bà ?

Giử đây, nếu các quyửn sở hữu không đồng ý thì chúng tôi mất công chọn lọc trên Google, sau đó gử­i cho các NXB và  nhử NXB cung cấp cho chúng tôi địa chỉ của các tác giả. NXB cũng được 1 phần ở đó. Ở các nước khác họ thường chia 50/ 50, NXB 1 nử­a và  tác giả 1 nử­a và  giử đây chúng tôi đã chọn lựa gần xong 4.500 tác phẩm.

- Trong hơn 4 nghìn tác phẩm thì bao nhiêu nhà  văn sẽ được trả tiửn bản quyửn? Số tiửn mà  Google dự kiến chi trả cho các tác giả, thì các tác giả có thể được nhận hoà n toà n số tiửn đó không khi đã ủy thác cho VLCC?

Tôi nghĩ trong số nà y chỉ có khoảng 400 tác giả, tác phẩm hư cấu rất ít, hầu như là  sách nghiên cứu. Các tác giả sẽ phải mất cho chúng tôi 20%, đây mới là  tiửn bồi thường số hóa thôi, còn trên cở sở từng lần truy cập nếu tôi đại diện cho các chủ sở hữu thì chúng tôi giám sát. Số tiửn bản quyửn là  63 % sẽ dựa và o số lần truy cập. Có những cuốn sách phải chia cho NXB. Chúng tôi đang tìm cách liên hệ với các chủ sở hữu mà  chưa ủy thác cho TT và  nằm ngoà i Hội nhà  văn.

- Những tác giả chưa ký hợp đồng với bên VLCC  thì việc lấy được tiửn của Google là  cà ng khó hơn. Vậy phải chăng cách tốt nhất là  các nhà  văn nên ký quyửn nà y với VLCC?

Chúng tôi có gử­i cho các nhà  văn có địa chị cụ thể rồi còn những người ở ngoà i Hội nhà  văn thì đang khó. Tôi muốn khi đồng thời cấp phép cho Google thì nếu mình cấp phép cho nó sẽ sảy ra trường hợp tất cả các trang wed khác của VN dùng những tác phẩm ấy thì sẽ không được dùng nữa. Vậy nên, cùng một lúc tôi phải nghĩ đến việc cấp phép cho cả những trang wed trong nước. Chúng tôi sẽ tiếp cận với các NXB và  họ sẽ cung cấp cho chúng tôi những danh sách cụ thể của từng tác giả để tiếp cận xin được quyửn bảo hộ tác phẩm của họ. Không ủy quyửn cũng không sao và  chúng tôi chỉ lấy giúp quyửn của NXB còn của tác giả là  thả nổi.

- Vậy là m thế nà o để phân biệt được các tác phẩm đã được số hóa hay chưa?

Cái nà y rất khó. Hiện tại tôi đã khẳng định có trên 4000 tác phẩm đã được số hoá còn lại nó chỉ hiển thị trên đó như những trang wed khác và  của những học sinh, sinh viên đưa lên. Phải do những người có trình độ vử vi tính mới có thể tìm ra được tác phẩm nà o đã được số hóa. Các nhà  văn hay NXB không có trình độ cao vử vi tính sẽ không biết được tác phẩm của mình đã được số hóa hay chưa, điửu nà y vô hình chung gây ra những thắc mắc và  họ cứ tưởng tác phẩm của mình đưa lên đó là  đã được số hóa. Tôi đã rất nhiửu lần đử nghị với Google cung cấp cho chúng tôi danh sách những tác phẩm đã được số hóa nhưng họ không đồng ý. Vì họ sợ cung cấp như thế sẽ có nhiửu người gian lận đử tà i nên người ta muốn những người có thật phải đi tìm.

- Bà  cũng là  người có tác phẩm  được số hóa trên Google, theo bà   lợi ích có nhiửu hơn không?

Tất cả các trang wed trong nước cũng như trên thế giới nếu đửu có tiửn bản quyửn, tiửn thù lao bồi thường cho các tác phẩm là  điửu tốt nhất. Nên để các trang wed như vậy để cho thị trường văn hóa là nh mạnh.

Xin cảm ơn bà  !