Nhà nội nằm trên dải đất kéo suốt bờ sông Hồng ngầu ngầu sắc đỏ. Lớp phù sa tháng năm vun bồi ấy đã nuôi lớn bao nhiêu đậu đỗ lạc vừng, bao ngô khoai bầu bí. Bố tôi cũng nhờ những thứ chân quê ấy mà lớn lên bên con Ngòi Lâu, mà chọi trâu chọi dế, mà vượt lũ vượt ghềnh, vớt củi, thả bè, kéo tôm đánh cá, mà đến với mẹ tôi.
Nhà nội nằm trên dải đất kéo suốt bờ sông Hồng ngầu ngầu sắc đỏ. Lớp phù sa tháng năm vun bồi ấy đã nuôi lớn bao nhiêu đậu đỗ lạc vừng, bao ngô khoai bầu bí. Bố tôi cũng nhờ những thứ chân quê ấy mà lớn lên bên con Ngòi Lâu, mà chọi trâu chọi dế, mà vượt lũ vượt ghềnh, vớt củi, thả bè, kéo tôm đánh cá, mà đến với mẹ tôi.
Ngày mẹ về làm dâu nhà nội, mẹ ngẩn người rồi cười khúc khích khi nghe nội bảo đi tìm cái đừng (cái thang), đi lấy cái ớp (một dụng cụ như cái gầu sòng đeo ở thắt lưng) cho nội trèo cây hái ổi. Mẹ lúng túng không dám lên nhà trên khi đã nhận lệnh mà tìm mãi trong bếp vẫn không thấy nồi cơm vừa nấu (thì ra nội vùi chiếc nồi gang dưới lớp tro bỏng rất dày, nhờ vậy mà cơm chín cả từ trên vung nồi chín xuống nên rất ngon).
Tháng ngày làm dâu nhà nội, mẹ thấm và biết yêu những gian truân. Cô gái con nhà công (công nhân) đã biết cấy, biết gặt, biết bó cọ gánh về, khéo léo chọc và đưa cọ bằng sào cho nội và bố lợp nhà, trổ tài nấu bát canh cá "cá Ngòi Lâu sủi đâu ăn đấy", để rồi sau này truyền những thứ ấy lại cho tôi, dạy lũ tôi biết mình cũng được sinh ra từ gốc rạ, mà thêm yêu cây lúa, mà thêm trọng nghề nông.
Lấy mẹ, gia tài bố mang về nhà mẹ, là chiếc ba lô bạc, chiếc hòm rỗng tự đóng bằng gỗ bồ đề và những tràng cười sảng khoái, thoải mái, đáng yêu vô cùng mà chỉ chàng trai Ngòi Lâu mới có, khiến cho tôi, những lúc xa nhà thèm nhớ đến trào nước mắt.
Bố kể, ngày xưa, để được lòng mẹ, bố đã phải đạp thuyền đưa mẹ và bạn của mẹ đi chặt chuối lợn mãi tận chân núi Cao Biền xa tít ít ít... mù xa, qua bao đường nước, bao nhiêu cái ẻ mới đến được.
Bố thường gọi cái thung lũng ngập dưới nước, được tạo nên giữa hai quả đồi là cái ẻ. Đôi lần tôi phụng phịu hỏi rằng sao bố cứ gọi là cái ẻ thì bố giải thích “quê mình gọi thế”, nhưng chiều tôi bố gọi cái ẻ là cái thung, để rồi bữa sau lại đổi thành cái ẻ!
Ngày đó tôi ngu ngơ, nào đã biết và thấu câu "đất lề quê thói", nên thường cùng em hùa nhau chọc bố “quê quá đi” khi nghe bố nói "bộ phim" là "bộ phin", "phai" là "sai (size)" đến nỗi có lần bố nổi cáu: "Vâng, tôi quê! Thì các cô cũng từ quê mà ra đấy chứ đâu! Cứ chê tôi mãi đi, rồi thì mất gốc!!!
........
Giờ tôi đã lớn, rời nhà, bay vào khung trời rộng.
Đêm nay, nghe mưa ngoài phố, đọc trên mạng, thấy người ta chế giễu chữ Phê tê bốc, rồi cả chữ Gu gờ mà chẳng dám trách chi họ, chỉ thương và nhớ bố đến nôn nao. Tôi nhớ hình ảnh bố cười trừ, ngượng nghịu đưa cái tay sần sẹo vết bỏng xăng lên gãi gãi đầu mỗi khi bị chọc. Tôi nhớ cái giọng con nhà lính oang oang vọng từ ngoài cửa, khi ông cụ đứng phắt khỏi bàn trà bày dưới gốc nhãn nhà đối diện, vội vã chạy về khi biết mẹ đang điện thoại cùng tôi: "Mẹ mày bảo nó gọi xê búc đi cho tôi nhìn thấy mặt, nó đi lâu thế còn gì!"
Tôi nhớ đôi mắt bố nheo nheo nhìn tôi qua video call, y như vẫn nhìn con chó Pun, gật gật cái đầu, chu chu cái miệng, tặc tặc cái lưỡi hệt như hồi tôi còn xíu xíu: Gái à, đang làm gì đấy? Ăn chưa? Mau về, bố nhớ mày rồi, con Phida nó cũng nhớ lắm rồi đấy! (tên con chó là Pizza).
Tôi nhớ sự thỏa mãn ánh lên trong cái nhìn của bố khi nghe tôi hứa: Vâng! Con hứa thường xuyên gọi "xây tham" về nhà để nói chuyện cùng bố! hihi... Và tiếng bố: Này, đây! N nói chuyện với chị mày đi! Chị em mày thì suốt ngày xê búc với chả xê búc!
Tôi nhớ người chiến sĩ đã khiến cả nhà tôi có một thói quen thành lệ, bất di bất dịch trừ khi bận: sớm nghe an ninh ti vi, trưa nghe nhận diện tội phạm, tối cùng nhau nghe thời sự. Tôi nhớ người chiến sĩ ấy vẫn dùng chiếc điện thoại Nokia để gọi, chẳng bao giờ nhắn tin. Ông Trung tá ấy, dẫu đã về hưu nhưng luôn theo dõi sát sao tình hình an ninh chính trị, đưa ra những nhận định về thời cuộc vô cùng chính xác, gõ bàn phím truy cập mạng trên máy tính phăm phắp và... cho đến giờ vẫn chưa hề biết dùng facebook!
Mỗi tội, ông đã, sẽ và vẫn mãi gọi facebook là xê búc, gọi video call là xây tham, cũng như vẫn mãi không chịu gọi cái ẻ là cái thung, nhất quyết không chịu cởi khỏi mình chiếc áo đầm đẫm vị quê mà tôi luôn nênh nao nhớ...
.jpg "Câu chuyện một giờ")
.jpg "Trưng bày chuyên đề “Điện Biên Phủ - Tinh thần bất diệt”")
